A partida segue en marcha. Varias sentenzas do pasado mes de marzo do Tribunal Supremo (TS), que avalaban parques eólicos nos que o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) vía fragmentación ilegal, parecían mudar o rumbo do sector en Galicia por avalar tamén a posición da Xunta contra unha das cuestións —esa división artificial— que o tribunal galego admitira para aceptar recursos contra proxectos que se manteñen bloqueados.
O Supremo fixou doutrina sentenciando, ao contrario que o TSXG, que "o feito de que dúas ou máis" instalacións eólicas "compartan instalacións de conexión" non implica "ineludiblemente" que teñan que ser avaliadas ambientalmente como un único parque. Esta posición, segundo a Xunta, "abría a porta a levantar a paralización" dos máis de 60 parques decretada polo tribunal galego nos últimos meses. Segundo os últimos datos, o Superior galego admitiu 66 peticións de suspensións cautelares.
O Supremo mantén a doutrina de que compartir instalacións de conexión non implica unha fragmentación ilegal nin que varios parques teñan que ser avaliados ambientalmente en conxunto
Agora, nun novo auto, a Sala do Contencioso-Administrativo do Tribunal Supremo ordena a suspensión cautelar da autorización do parque eólico de Moeche, de 50,4 MW, promovido por Enel Green Power —filial de renovables de Endesa— nos concellos de Moeche, San Sadurniño e As Somozas. Ante os argumentos do recurso presentado pola asociación Petón do Lobo, que sinala esa división artificial do que sería en realidade un "macroplan industrial" xunto aos parques do Barqueiro, Tesouro, Santuario e Badulaque, o TS dá dúas respostas.
Na primeira delas alude outra vez á recente doutrina e nega que o feito de que o parque previsto e outros próximos compartan instalacións de conexión non implica que poida ser considerado un único fragmentado de maneira irregular. No entanto, si acepta outro dos argumentos para frear o proxecto, tras advertirlle a entidade recorrente que a Declaración de Impacto Ambiental (DIA) "carece dunha análise da necesaria da conxunción dos proxectos entre si e dos demais proxectos existentes na súa contorna".
O auto engade unha novidade ao anular a autorización do parque ao non terse feito "un estudo dos efectos acumulativos e sinérxicos con outros parques existes ou proxectos"
O Supremo advirte do "conxunto unitario" que formarían un total de 37 parques con 2.281 aeroxeradores en funcionamento e 62 proxectados nunha contorna de 20 quilómetros e fala mesmo dunha "alta concentración". E entende que o Estudo de Impacto Ambiental (EIA) do de Moeche non tivo en conta os "pertinentes efectos acumulativos e sinérxicos do conxunto de proxectos", o que provoca a "insuficiencia ou subestimación das afeccións ambientais do proxecto coas conseguintes consecuencias ambientais prexudiciais irreversibles".
Xa que logo, o Supremo entende que, aínda considerándose os parques eólicos proxectos separados, é necesario "levar a cabo un estudo dos efectos acumulativos e sinérxicos con outros parques existentes ou proxectos". E lembra que este estudo é "unha esixencia legal" na que insistiu a xurisprudencia do Tribunal de Xustiza da UE "para que a avaliación ambiental poida considerarse axeitada e cumprir así debidamente coa función preventiva o precautoria que lle corresponde".
O Supremo advirte da "alta concentración" que supoñen 37 parques con 2.281 aeroxeradores e 62 proxectados nunha contorna de 20 quilómetros
O estudo de impacto ambiental só analizou os efectos "acumulativos e sinérxicos" cos parques e proxectos próximos en relación á a paisaxe, pero obviou avaliar afeccións ás familias e núcleos de poboación, á avifauna, polo ruído, o polo pestanexo de sombras. Por iso, o Supremo acepta o recurso e accede á suspensión cautelar da autorización administrativa dada a Enel Green Power España para a construción do parque Moeche por acordo do Consello de Ministros do pasado 23 de xullo de 2024.
Porque o auto diríxese á empresa e ao Goberno de España, ao ser o parque Moeche unha instalación que supera os 50 MW de potencia, polo que corresponde ao Estado outorgarlle a autorización e non á Xunta, como en tantos casos. Nel o Supremo opta por paralizar a autorización do Ministerio para a Transición Ecolóxica e descarta que a "difícil reversibilidade dos efectos ambientais" poida "entenderse compensada ou obviada" polo plan de restauración previsto.
O debate da acumulación de parques
A argumentación do TS engade agora unha nova baza á partida que desde hai anos se xoga no sector eólico da man da Xunta, as empresas e o TSXG. A doutrina que mesmo determinou "non axustado a dereito" a tese do Superior galego sobre a fragmentación ilegal de grandes parques entende que compartir instalacións de conexión non implica que as instalacións deban ser avaliados como unha única. Pero o TS aclara agora que iso non exime ás empresas de ter que analizar en detalle os efectos ou impactos acumulativos e sinérxicos que se dan en parques eólicos próximos. Se non se fai, como no caso de Moeche, arríscanse a unha suspensión das súas autorizacións e ao bloqueo do seu desenvolvemento.
Alén do que supón para este parque concreto no norte da provincia da Coruña, o pronunciamento do Supremo é relevante ao abrir unha vía diferente de impugnación de instalacións eólicas que, máis aló de seren considerados ou non parte dun conxunto maior, si deben ser avaliados ambientalmente tendo en conta os impactos e afeccións que se dan por acumulación de aeroxeradores na contorna.
Con todo, cómpre agora agardar para saber a repercusión deste novo auto nun contexto legal que, así e todo e coma outros asuntos, ten tamén unha derivada europea pendente de ser resolta nunha partida que segue en xogo.
