"Unha rebelión distinta". O fiscal Fidel Cadena empregaba esta expresión para definir o procés cando o Ministerio Público levaba case catro horas de informe final. Tres palabras que serven para condensar a particular rebelión que se produciu en Catalunya a criterio dos fiscais. Distinta porque non houbo armas pero houbo violencia. Distinta porque se produciu desde os propios poderes públicos e non para tomar o control da administración desde fóra. E distinta porque o "golpe de estado" se alargou durante os meses de setembro e outubro de 2017, non nun intento concretado en poucas horas como o 23-F.
Este alzamento violento sostido no tempo é un dos elementos do informe final dos fiscais que máis sorprendeu ás defensas. Encargouse de sustentalo o fiscal Jaime Moreno. "Foi probado que desde o 19 de setembro houbo violencia", proclamou Moreno. A pesar de non ser todos os episodios da mesma intensidade, Moreno puxo no mesmo caixón da violencia as protestas do 20-S na sede da Consellería catalá de Economía, as concentracións nos colexios o 1-O para impedir que a Policía levase as urnas e as manifestacións fronte a cuarteis e comisarías de setembro e outubro de 2017, que Moreno cualificou de "fustrigación".
A Fiscalía sinala como violencia protestas na rúa, concentracións nos colexios e manifestacións fronte a cuarteis e comisarías
Dentro deste "período insurreccional" -mesma expresión que empregou o tenente coronel da Garda Civil que comandou as pescudas do 1-O, Daniel Baena-, Moreno chegou incluír un feito que a Xustiza considerou que non é delituoso: trátase do episodio en Badalona a seis días da votación en que, con Jordi Cuixart presente, un concelleiro da localidade "quitou" carteis do 1-O confiscados pola policía local. A diferenza dos fiscais, a Avogacía do Estado limitou como única xornada constitutiva de sedición o referendo do 1-O.
"Non se poden disfrazar de protesta todos estes feitos, non eran só unha protesta", resolveu Moreno, apuntando así cara a unha das liñas principais das defensas -en especial as dos líderes cívicos Jordi Sànchez e Jordi Cuixart, acusados de rebelión pero non de malversación-, que enmarcan tanto a protesta do 20-S como o sucedido o 1-O dentro dos dereitos de reunión e manifestación. Alegan que aínda que o referendo estaba suspendido, non o estaban as concentracións nos centros que promoveron os acusados.
A violencia e a autoría
Desta forma, o tribunal terá que valorar non só a disxuntiva exposta entre considerar os feitos como exercicio de dereitos fundamentais ou un alzamento violento para lograr a independencia de Catalunya. O sete maxistrados terán que determinar se as continuas e públicas chamadas dos acusados a protestar o 20-S "sen caer en provocacións", en palabras de Cuixart; ou a votar o 1-O eran reais ou eran en realidade unha maneira de chamar á violencia, tal e como sostiveron os fiscais.
O fiscal empregou tuits, discursos e entrevistas para soster que os líderes do procés "chamaron ao enfrontamento" coa Policía
Respecto da autoría, Moreno empregou tuits, discursos públicos e entrevistas que concederon os acusados en vésperas do 1-O nos que piden votar para soster que os líderes do procés "chamaron ao enfrontamento" coa Policía. Por exemplo, un tuit do ex-conseller Josep Rull no que agradecía as concentracións nos centros previas o 1-O, ou outro de Carme Forcadell no que aseguraba que "nada nos parará". Así mesmo, o fiscal incluíu na violencia as palabras de Cuixart sobre o vehículo da Garda Civil o 20-S, porque aínda que o líder de Òmnium chamou a "non permitir a violencia, díxoo sobre un coche devastado".
As chamadas a votar o 1-O eran en realidade ao enfrontamento cos corpos policiais porque os acusados, segundo os fiscais, sabían que os incidentes non eran unha posibilidade senón unha certeza. O motivo é a transcendental reunión da cúpula dos Mossos con Puigdemont, Junqueras e Forn o 28 de setembro na que Trapero e López advertiron de que "era seguro que ía haber enfrontamentos", recalcou Moreno. O fiscal dubidou de que o resto de membros do Govern non coñecesen o contido da reunión, aínda que só participasen na mesma o daqeula president, vicepresident e conseller de Interior. O resto de acusados negou saber os avisos dos Mossos formulados no encontro.
A Fiscalía estendeu a violencia do procés á aprobación das leis independentistas no Parlament en contra do advertido polo Constitucional, algo que a fiscal Cadena cualificou de "violencia normativa"
Ademais, a Fiscalía estendeu este martes a violencia do procés á aprobación das leis independentistas no Parlament en contra do advertido polo Constitucional, algo que a fiscal Cadena cualificou de "violencia normativa" perpetrada pola expresidenta Carme Forcadell.
Rebelión sen armas, pero cos Mossos
Se non hai armas, pode haber rebelión? Si, a criterio dos fiscais. Expúxoo o fiscal Javier Zaragoza na súa intervención inicial. "O carácter violento dun alzamento non implica que sexa necesario nin a violencia grave nin a violencia armada. Non fan falta nin armas nin militares", aseverou, para a continuación afirmar que houbo unha "violencia física, compulsiva e intimidatoria" e defender que o procés foi "un golpe de estado" no sentido do propugnado polo filósofo Kelsen.
O fiscal Cadena comparou o procés co 23-F, onde ve a violencia "reducida ao zarandeo a Gutiérrez Mellado, que en paz descanse"
O fiscal Cadena colleu o fío despregado por Zaragoza, e fixo unha comparación do procés co 23-F -a día de hoxe a única condena por rebelión da democracia española- a conta da intimidación como forma de violencia. "A existencia da violencia física [no 23-F] quedaría reducida ao zarandeo a Gutiérrez Mellado, que en paz descanse", dixo Cadena, obviando os tiros ao teito do Congreso ou o despregamento de tanques en Valencia no golpe de estado.
Malia tratarse dunha rebelión sen armas, o papel dos Mossos foi "fundamental", en palabras de Cadena, xa que foron "utilizados" polo Govern para facilitar a votación mediante o despregamento dunha "ineficaz" parella de axentes en cada colexio. A Fiscalía mantivo así a súa posición do pasado xoves, cando elevou a definitivo un escrito de acusación no que sitúa ao mesmo tempo a Trapero enfrontado co Govern polo aviso de disturbios que lanzou tres días antes do 1-O e supeditado ás ordes políticas do Executivo para facilitar a votación tres días despois.
As defensas, atónitas polas críticas persoais
O informe dos fiscais deixou atónitas a non poucas defensas polas alusións persoais aos acusados dos fiscais Zaragoza e Madrigal. Alén de cualificar como "motor principal dela rebelión" a Junqueras, o fiscal Zaragoza cargou contra o "monólogo" do ex-vicepresident na súa declaración como acusado. "Foi un exercicio de cinismo sen precedentes", afirmou Zaragoza.
A fiscal Madrigal aludiu a que os acusados formaban parte dunha "organización criminal", delito polo que a Fiscalía non os acusa
O fiscal, que liderou os interrogatorios da Fiscalía nas 50 sesións de xuízo oral, dedicou boa parte da súa intervención a negar que os líderes soberanistas sexan "presos políticos" e a rexeitar que estean a ser xulgados "polas súas ideas". "Os acusados, e todas as súas terminais políticas e mediáticas, son conscientes diso", agregou, nunha referencia velada aos medios de tendencia independentista que tamén sorprendeu ás defensas.
Tampouco deixou indiferente a alusión do fiscal Consuelo Madrigal a que os acusados formaban "unha organización criminal que fixo da administración catalá o seu particular cortijo", en especial porque a Fiscalía non acusa deste delito e porque a representante do Ministerio Público obviou o control total sobre as finanzas catalás que tiña o Ministerio de Facenda. O vindeiro martes será a quenda de réplica das defensas.
