"É positivo que eu presida a comisión de Angrois porque non vou ter na cabeza os votos que poida gañar ou perder en Galicia”
Feliu Guillaumes (Camprodon, Xirona, 1962), deputado do PDeCAT, é finalmente a persoa de consenso elixida para presidir a comisión de investigación no Congreso do accidente do tren Alvia que o 24 de xullo de 2013 deixou 80 mortos e 144 feridos na curva de Angrois, ás portas de Santiago. Guillaumes, licenciado en Filosofía e Letras e funcionario do corpo superior da Generalitat, ten ampla experiencia tanto na política local como no Congreso. “É positivo que eu presida a comisión de Angrois porque non vou ter na cabeza os votos que poida gañar ou perder en Galicia”, di.
Que sabe vostede do accidente de Angrois?
Naquel momento foi un gran impacto porque os accidentes de ferrocarril non son habituais, cun Alvia menos, pero o que impactou de verdade, de verdade, foi o número de vítimas mortais. No seu momento o que souben foi que era en Galicia, en Angrois, unha vila que ata daquela non coñecía, e que había 80 mortos. Foi un impacto. Non estaba afeito a que nun accidente ferroviario sucedese isto. Isto espéralo nun accidente de avión.
Na subcomisión de mellora, non de investigación, do sistema ferroviario en xeral creada no Congreso tras o accidente, CiU, representada por Pere Macias, mostrouse crítica coa investigación oficial realizada por Fomento, que fixo responsable ao maquinista, e que logo foi invalidada pola UE. Falou con Macias?
Falei con Pere. Foi practicamente a primeira chamada que fixen cando vin que me facían este encargo. Xa non só porque estivo na subcomisión senón porque os seus temas son os ferrocarrís. Dalgunha maneira sei a súa opinión respecto diso. E non sei se é posible, porque é unha cousa que se ten que decidir primeiro, que poida ser un dos comparecentes [na actual comisión de investigación].
As vítimas reclaman que o formato da comisión permita a reiteración de preguntas aos comparecentes e non que estes se limiten a realizar unha exposición. Que lle gusta máis a vostede e que capacidade ten de facilitalo?
Hai que acordalo coa Mesa, pero efectivamente eu proporei unha exposición ao principio e logo o sistema de preguntas e respostas.
“Un dos elementos que vai ter que guiar á comisión é a sensibilidade coas vítimas”
Teme que ese formato de preguntas e respostas poida dar lugar a careos ou enfrontamentos entre deputados e comparecentes como estamos a ver noutras comisións? Teme o seu papel como moderador deses intercambios dialécticos?
Non tanto porque se poida producir senón pola sensibilidade das vítimas e as familias das vítimas. Díxeno na miña primeira exposición como presidente, que é algo que me preocupa a sensibilidade cun tema detrás do cal hai moitos sentimentos que temos que tratar con delicadeza. É un dos elementos que vai ter que guiar á comisión.
O presidente da plataforma de vítimas declaraba hai uns meses nunha entrevista con este diario que non se pode acusar de 80 mortes a José Blanco e Ana Pastor, ministros cando se inaugurou a liña e cando ocorreu o accidente, pero que ambos teñen que dar explicacións políticas. Que lle parece?
Paréceme que é unha persoa que conserva a mente moi limpa a pesar do que tivo que pasar no hospital. Pois seguramente, efectivamente, o Estado, non consiste tanto en sinalar a unha persoa, aínda que ao final sempre hai unha persoa diante, senón unha responsabilidade do Estado mesmo. Dito isto, nese momento cada ministerio tiña o ministro que tiña. Creo que a reflexión é perfectamente válida sempre e cando se entenda en toda a súa extensión.
“Serei flexible coa axenda dos altos cargos dentro dos límites da obriga de comparecer”
Que Ana Pastor sexa agora presidenta do Congreso e probablemente sexa requirida para comparecer na comisión supón algún problema para o seu funcionamento?
Non, en absoluto. O único, e tamén o dixen na miña primeira exposición como presidente da comisión, coa xente que neste momento teña unha axenda moi complicada, tentarei ser flexible dentro duns límites da obriga de comparecer. O único problema que vexo é este. Se é o caso, que non o sei, sería debidamente flexible coa xente que sexa. Nada máis.
“É positivo que eu presida a comisión do Alvia porque non vou ter na cabeza os votos que poida gañar ou perder en Galicia”
O conflito catalán e o enfrontamento que poida ter o PDeCAT con algúns partidos presentes na comisión pode influír no seu funcionamento?
Neste caso creo que o feito de que o presidente sexa alguén dun partido que non se presente en Galicia, á marxe da ideoloxía, é máis ben unha vantaxe. A ideoloxía pode ser máis ou menos simpática para uns ou para outros, pero o feito de que me sexa indiferente, que en ningún momento vou ter na cabeza os votos que se poidan gañar ou perder en Galicia, como é o noso caso, só pode ser visto como algo positivo.
“É difícil medir o exacto efecto do condicionamento político sobre o responsable directo da área”
A causa xudicial está a poñer o foco na responsabilidade dos directores de Seguridade na Circulación de Adif e Renfe, Andrés Cortabitarte e Antonio Lanchares, por non habilitar medidas que evitasen ou paliasen o erro humano previsible que cometeu o maquinista do tren ao non frear a tempo antes da curva de Angrois. Os dous foron mantidos en cargos de libre designación e de máxima responsabilidade por PSOE e PP. Ata onde chega a responsabilidade de supervisión dun político sobre ese tipo de postos? Vostede mesmo tivo cargos executivos na administración local.
É unha pregunta complexa. Estiven, a nivel municipal, nesa situación, e efectivamente ti tes unha responsabilidade última. E efectivamente ti marcas as políticas. Non a súa execución técnica pero ti marcas as políticas. Tamén é certo que canto máis técnico é o tema, menos descansa sobre o político e máis sobre as decisións do técnico, e pódese dicir que o político se limita ao que poderiamos chamar unha contrasinatura, un aval, pola limitación que ten canto aos seus coñecementos. É unha pregunta complexa e é moi distinto facelo en [áreas de xestión como] deporte ou cultura, a facelo en áreas súper técnicas como servizos urbanos. É difícil medir o exacto efecto do condicionamento político sobre o responsable directo da área.
“A última impresión que me deron as vítimas é que estean politizadas, ao contrario”
Cre que as vítimas están a ser manipuladas por algún partido, como acusou o PP?
Reuninme un par de veces con eles e a verdade é que a sensación que me deron é toda a contraria. É unha xente moi profesional, no sentido de que teñen un enfoque, sen perder o elemento sentimental que sen dúbida aí está, teñen un enfoque moi técnico e moi frío. Moi obxectivo sobre o tema. Isto terao que xulgar a comisión, se os informes que eles teñen son correctos ou non, eu non son quen para xulgalos. Pero a última impresión que me deron é que estivesen politizados. Ao contrario.
Hai risco de que a investigación política interfira na causa xudicial?
Non. Creo que non. Que eu saiba non hai neste caso ningún elemento de segredo de sumario. Si que é verdade que se se pide documentación ao xulgado, pola mesma xestión da causa o xulgado pode negala polos motivos que sexa. Isto é así. Pero non parece o tipo de caso no que haxa este tipo de situacións. Pode suceder, pero non o parece.
