Un home pueril, covarde e dependente protagoniza a última novela de Diego Giráldez, O meu sangue (Galaxia). Un monólogo de amor, desamor, morte e vinganza no que este personaxe tenta xustificar o inxusticable. Unha pescuda na miseria humana que conduce con habilidade ao lector por un camiño que se acaba revelando falso. E que axuda, quizais, a cuestionarnos a nós mesmos e a nosa relación coa violencia. 

David Ledesma é un aspirante a escritor de éxito de novela negra que traballa como experto en limpezas tráxicas. A súa vida é, realmente, como unha novela negra. Como xorde este personaxe?

A orixe do protagonista está en min mesmo, logo foi converténdose no perfil de persoa que menos soporto. Pero, a priori, cando definía a Ledesma, pensaba en min e nas que daquela eran as miñas propias frustracións. Naquela época, eu traballaba como copywriter e escribía sobre o kiwi e o tránsito intestinal, sobre técnicas de soldadura ou os beneficios que aportan os tirabeques. A miña creatividade estaba ferida. O fastío era cargante. Eu, igual que o protagonista, quería vivir de escribir pero, claro, non dese xeito. 

Anoxado, feríalle o ego ao protagonista en sinal de vinganza e tamén para ilusionarme e pensar: “Non estou só, a el tamén lle pasa”. Ao final, Ledesma é un escritor que cre que será recibido con éxito, pero todos os que escribimos pensamos algunha vez algo así. É, ao final, é un frustrado máis. E si: sen ser novela negra, quen le O meu sangue, quizais por xogar con distintos estereotipos, entra nun ambiente que pode lembrar a este xénero. Pero non deixa de ser, por así dicilo, unha parodia. Un contexto de caricatura no que Ledesma escribe novela negra porque cre que así vai vender miles de libros. 

David é quen nos conta a historia, cunha mestura de brutalidade e de lirismo. A relación que podemos ter con el, como lectores, é complexa. Cal querías que fose a relación deste personaxe co lector/a?

“É rechamante que nas presentacións, cando eu defino a Ledesma coma tóxico e energúmeno, sempre o defenden”

Ledesma é un home pueril, covarde e superficial que contrasta, por exemplo, con todo ese poder de Belén, a que para min é o corazón da novela. Pero, dende o principio, quería que as lectoras e lectores empatizasen con este tipo de protagonista ata que atopasen ese final. Que caesen na trampa. Para isto, tiña que convencelos partindo ao personaxe en dous: o David da historia de amor con Belén, a que el mesmo recorda con moito lirismo, e o David da relación actual con María. Tiña que conseguir que, durante boa parte da lectura, o primeiro non difumínase o outro; que fose achegándose ao final coma un home querido e bondadoso. É rechamante que nas presentacións, ou nos encontros cos clubs de lectura, cando eu defino a Ledesma coma tóxico e energúmeno, incluso ante un público que xa leu ese final, sempre o defenden. Cando isto pasa eu sempre penso: “Alá vós”. 

A brutalidade de David é tan absurda que resulta, ás veces, curiosamente graciosa. Que papel xoga o humor nesta novela?

O humor é o equilibrio. Pero é así tamén na miña vida. Quen me coñece sabe que o meu humor faise máis poderoso dende a catástrofe. Hai humor en todo o que fago. Son un reflexo da miña avoa Maruja que cando sabía que padecía un Parkinson agresivo, que a súa demencia ía ser indomable, nunca deixou de defender a ironía. O humor en O meu sangue é o bálsamo para dixerir a traxedia. 

Hai tamén dúas personaxes femininas moi diferentes, Belén e María. Pensaches estas dúas personaxes como opostas entre si? Que representa cada unha delas, en canto a tipo de ser humano?

María representa o que máis aborrezo e repudio. O mesmo me pasa con Ledesma: a superficialidade, o conformismo, a estupidez adestrada, a posta en valor da ignorancia e a violencia. Os dous son personaxes moi semellantes. Sobre todo porque os dous contrastan coa potencia de Belén. Como dicía, Belén é a personaxe que centraliza todo. E ela, a única personaxe coa que empaticei de todo o que levo escrito, representa aquilo que me parece atractivo: a intelixencia, a valentía para afrontar o desastre, a ironía que fire a quen vive feliz sendo estúpido, o valor da cultura, os xestos sofisticados e a extravagancia involuntaria.

María parece unha persoa dependente e manipuladora que precisa ter os demais enganchados a ela. Mais David tamén é un ser dependente e covarde -incapaz de coidar ben do seu fillo-. No fondo, son bastante parecidos. En que se asemellan, en canto ás súas carencias?

“A de María e David é unha relación aburridísima porque eles son absolutamente banais”

María aparece na vida de Ledesma cando este se dispara nunha perna e, nunha escena absurda, el se desangra nunha cociña. Dalgún xeito, ela é quen lle salva a vida. E dende o primeiro momento, os seus caracteres converxen. Os dous manexan as mesmas características, as que antes mencionaba. Se a comparas coa de Belén, a de María e David é unha relación aburridísima porque eles son absolutamente banais. Quizais, o único que mantén a tensión entre esa parella no libro é Mauro, o fillo de Ledesma e a finada Belén. David desatende ao seu fillo por egoísmo -é un malcriado- e María -zafia e perversa- maltrátao. Aí estoupa todo. Pero os dous carecen da sabedoría suficiente para evitar que unha relación así non se afunda na violencia. 

A enfermidade está bastante presente no libro. A ELA de Belén por un lado e os problemas múltiples cos que nace Mauro, sendo un neno prematuro. A maneira en que describes ambas parece, en parte, froito das propias vivencias. De que xeito querías que estivese a enfermidade na novela?

Esta novela é unha reconciliación coa morte e a enfermidade. Négome a esquecer o que me fai sufrir, é un xeito de permanecer adestrado. Por iso, os capítulos dedicados ao nacemento de Mauro, con todas esas incidencias, están baseados en vivencias persoais. Esa etapa estarrecedora na que ves a unha filla a piques de morrer non debe ser relegada. Hai que aferrarse a esa realidade con forza e esta novela serviume para asumir moitas cousas. Para equilibrarme e seguir. Tamén para soportar a morte repentina dun ser querido que aconteceu xusto cando estaba rematando o libro e que provocou que o manuscrito quedase no caixón do editor durante case dous anos. Hai páxinas en O meu sangue que agroman desa afirmación que canta Adriana Varela: “La verdad es restregarse con arena el paladar”. 

A través tamén da inminencia da morte de Belén hai unha reflexión sobre o que na vida é importante e o que non. En que sentido hai unha aprendizaxe ao respecto do propio David? Como se opón, ao respecto, ao personaxe de Belén?

“O problema é que David converte todo ese amor polos seres e lugares queridos, polo sangue, en algo salvaxe”

Iso está tamén presente dende unha perspectiva persoal. En O meu sangue, á marxe da trama, hai meditadas homenaxes aos meus pais, aos meus fillos, á miña parella, aos meus avós, pero tamén á casa de herdanza familiar na que vivo, ao seu detrás, ao seu almacén, ao meu pobo… Porque a consanguinidade na novela está presente tamén no material. O amor polos vínculos flúe por todas partes. Belén ten claro todo isto e, como dis, David acaba por aprendelo dela pero non a xestionalo con intelixencia. Belén quere máis aldea que el, a pesar de non ser a súa; quere máis aos pais de David que o propio David. E, por suposto, a Mauro, o fillo en común ao que ela mesma, cando está morrendo, advirte da imbecilidade do seu pai. David aprende todo iso de Belén pero non asume nada, demasiada responsabilidade. O problema é que el converte todo ese amor polos seres e lugares queridos, polo sangue, en algo salvaxe. 

Publicar é iso: deixar que te toquen, di nun momento David. Estás de acordo con el? En que sentido?

A primeira vez que vin publicado un texto meu foi na mocidade, nunha revista local. Non quixen volver baixar da sensación de saber que alguén que non son eu le algo que escribín na intimidade. Chámalle morbo. Chámalle voyeurismo. David di iso e di ben: escribir é deixar que te toquen, que te soben e incluso que te manipulen. 

David tentara suicidarse a causa da depresión motivada pola perda. Sente necesidade de mudar de lugar e volve á aldea. Cal é a súa relación coa aldea, nesas circunstancias?

Esa aldea é un dos gonzos que abren a porta da trama para, de cando en vez, poder respirar. Está concibida coma un punto de encontro feliz. É o lugar ao que, menos María, todos queren fuxir. Tamén eu cando a escribía, seguramente. Ademais, aínda que apareza descrita de xeito fragmentado, é o escenario no que todo está a pasar. Cando David decide romper con todo e trasladarse a ela a aldea brilla con forza. É, por exemplo, o lugar no que mellor se entende a morte. Onde mellor se asume (de novo a reconciliación coa morte). Porque nela, se vas morrer, tes que avisar. Se non avisas estás traizoando a xenerosidade dos seus habitantes que o único que queren é coidarte. O protagonista volve á aldea para sentirse completo pero tamén para levar a cabo o máis despiadado. O que si ten claro é que, faga o que faga, sempre vai ser ben visto. É para el un escenario no que vivir a sabendas de que ten un público favorable. 

En realidade, toda a novela é como un flashback que explica todo o que acontece antes dun presente moi violento. O obxectivo, ao respecto, parecer ser afondar nas circunstancias e na psicoloxía do protagonista, que é David. Nese sentido, é unha novela de personaxes. Era a túa idea? 

“Cando escribes é preferible xerar sensacións que explicalas. Eu non escribo para explicar nin ensinar nada”

Si, totalmente. É unha novela de personaxes e da súa alma. Todo o monólogo do protagonista afonda nas emocións das figuras que conforman a trama. Esa era outra das pretensións cando sentei a escribir. Logo da novela anterior, un tanto psicotrópica e insensata, quería, primeiro, non moverme dos temas clásicos: o amor, a morte e a vinganza. Despois, con eses mimbres, precisaba encher o cesto de substancia. Por iso decidín afondar na psicoloxía das personaxes sen describila. Cando escribes é preferible xerar sensacións que explicalas. Eu non escribo para explicar nin ensinar nada. Revolvín no interior das personaxes, tanto dende a beira luminosa como dende a escura, e inventei, a través dunha única voz, ducias de perspectivas para poder exhibir os seus sentimentos. 

Sería interesante quizais tamén que falase María, que é un personaxe complexo, á vez vítima e vitimaria. Ten algún tipo de inspiración nos casos recentes de mulleres maltratadoras dos fillos do seus compañeiros? 

“A medida que avanzas no monólogo de David e te decatas do que está a pasar, a túa relación co protagonista muda decontado”

A miña única intención era xerar incerteza e anguria e, para facelo, usei a David coma quen usa un monicreque. Sen máis. Unha rapaza, durante unha conversa nun club de lectura díxome que non permitira que María se defendese. Eu contesteille que non era o culpable diso, eu non son David Ledesma, pero si de xerarlle esa ansiedade. Porque a medida que avanzas no monólogo de David e te decatas do que está a pasar, a túa relación co protagonista muda decontado. Teño para min que, se fose María quen falase, esa sensación sería a mesma. 

Nese sentido, tería sido máis doado darlle a volta á historia. Facer que unha nai atrapada nunha relación tóxica quixese vingarse do maltratador do seu fillo. Porque, tal como escolliches facer, crúzase polo medio a violencia de xénero e non só a violencia no seo da familia. Quixeches que fose así de complexo? 

Non creo na literatura que se escribe dende a comodidade. Cando escribo, teño que saber que estou a escribir e non a redactar. E, aínda que a realidade sexa o meu punto de partida, tento sempre estrangulala. Se non, para que escribo? Sería máis doado facer que fose ela quen perpetrase esa vinganza? É posible. Pero non sería unha novela miña. Creme que escribilo dende esta perspectiva foi moi complexo. 

Algo máis que queiras comentar?

A frase que máis escoito das lectoras e lectores cando comentamos o final de O meu sangue é: “Eu faría o mesmo que o protagonista”. Isto, se o pensas, é moi inquietante. E preocupante.