A Real Academia Galega ten desde este venres novo presidente. O pleno extraordinario celebrado no salón vermello do pazo de María Pita da Coruña elixiu a Henrique Monteagudo logo de que o prazo de presentación de candidaturas concluíse coa súa como única formalizada.
Monteagudo, actual vicesecretario da RAG e coordinador do Seminario de Sociolingüística, substitúe así no cargo a Víctor Freixanes, que ocupaba a presidencia desde 2017. Será o décimo cuarto presidente da institución e estará acompañado na comisión executiva por Ana Boullón Agrelo, como secretaria; María López-Sández, na tesourería; María Dolores Sánchez Palomino, como arquiveira bibliotecaria; e Lourenzo Fernández Prieto, como vicesecretario.
Monteagudo tivo palabras de especial recoñecemento para Freixanes no seu discurso ante o pleno, celebrado no pazo municipal de María Pita. Agradeceu tamén o tempo compartido cos demais membros das comisións executivas das que formou parte como secretario e vicesecretario, doce anos nos que aprendeu, dixo, “a enxergar que se espera de nós, a valorar a relevancia social do papel da Academia e a entender como debe relacionarse coa cidadanía, con outros colectivos e institucións”.
Monteagudo, vicesecretario e membro de número da Academia desde 2012, substitúe no cargo a Víctor Freixanes tras ser a súa candidatura a única formalizada
O xa novo presidente non esquivou o problema da lingua e puxo o acento na súa defensa, comprometéndose a procurar novas formas de exercer esta responsabilidade, “cada vez máis imperiosa” por mor das medidas restritivas desenvolvidas na súa contra, advertiu. Desde 2010, cando se comezaron a adoptar marcos e accións contra o galego como o chamado Decreto do Plurilingüismo, a Academia veu exercendo unha posición crítica constante, con recursos xudiciais que chegaron ata o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos e con máis de dez declaracións institucionais. Na última delas, aprobada no pleno de decembro de 2024, reclamaba un acordo político e social polo idioma, lembra a institución.
“Non nos cansaremos de insistir na necesidade, que arestora é urxencia, dese pacto”, salientou Henrique Monteagudo. “Ao mesmo tempo, procuraremos novas formas de exercer a nosa responsabilidade na defensa da lingua, sempre co obxectivo de facela máis eficaz”, proseguiu. Sen abandonar a análise crítica, avogou así por afondar “nunha liña propositiva, en sintonía coas iniciativas que xorden do corpo social”. “Debemos seguir investindo en fomentar a sensibilidade social cara ao idioma, alentar as iniciativas positivas e visibilizar experiencias enriquecedoras, ao mesmo tempo que tentamos esclarecer os problemas con críticas ilustradas e con propostas construtivas”, engadiu.
Ademais, e segundo relata a RAG, a entidade, nesta nova etapa, e dentro da súa estratexia de servizo público, presentará novas ferramentas lingüísticas en liña e seguirá a apostar polo incremento da presenza feminina no seu seo, nun período no que regresará ademais á súa sede, unha vez completada a rehabilitación integral do edificio histórico da rúa Tabernas da Coruña, segundo destaca a entidade nun comunicado.
Monteagudo reivindica a "necesidade imperiosa" de defender a lingua tras as medidas restritivas desenvolvidas na súa contra
Henrique Monteagudo (Muros, 1959) é catedrático de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela, onde é profesor e investigador do Instituto da Lingua Galega desde 1982, logo de licenciarse só un ano antes. Conta cun amplo currículo académico internacional en universidades europeas e americanas. Membro de número da RAG dende o ano 2012, exerceu tamén como secretario entre 2013 e 2021, ocupando a vicesecretaría desde marzo dese ano ata a actualidade.
Doutor pola USC coa tese Ideas e debates sobre a lingua (1916-1936). Afonso D. R. Castelao e a tradición galeguista –distinguida co premio extraordinario de doutoramento–, a sociolingüística e os estudos sobre a normalización da lingua galega teñen ocupado unha parte central do seu labor dende comezos dos anos 80, como lembra a Academia.
Entre outros títulos de Monteagudo destacan Historia social da lingua galega (1999), recoñecido co Premio Losada Diéguez de Investigación, O idioma galego baixo o franquismo: da resistencia á normalización (2021) ou o seu discurso de ingreso na RAG, Facer país co idioma: sentido da normalización lingüística.
Como sociolingüista dirixiu ademais diversas contribucións sobre a evolución do galego dende as últimas décadas do século XX ata a actualidade, parte delas no seo do Seminario de Sociolingüística da RAG. A achega máis recente neste campo é o Informe sobre a situación da lingua galega segundo os datos do Instituto Galego de Estatística de 2023, aprobado no pleno da Academia en decembro de 2024, no que a institución responsabilizou a Xunta do "dramático" devalo no uso da lingua propia e defendía o pacto pola lingua.
Castelao é outro esteo dunha carreira que abrangue, entre outras achegas, edicións da oratoria e dos textos sobre o ideario lingüístico do intelectual rianxeiro, así como a biografía divulgativa Castelao. A forxa dun mito (2021). É ademais o director da Cátedra Castelao da USC, constituída en 2024.
No campo da literatura, Rosalía de Castro, Otero Pedrayo, Ramón Piñeiro ou Carlos Casares son algúns dos grandes nomes das letras galegas aos que lles ten prestado atención, xunto a figuras da lírica medieval como Paio Gómez Chariño, Afonso X O Sabio e o xograr Martin Codax, a quen lle dedicou varias obras. No ao 2009 foi galardoado co Premio da Crítica de Galicia, na modalidade de investigación, pola publicación sobre as orixes da escrita en galego na Idade Media Letras primeiras. O foral do Burgo de Caldelas, os primordios da lírica trobadoresca e a emerxencia do galego escrito.
Ademais, Monteagudo, membro fundador do Padroado de Praza Pública, foi un dos fundadores da revista Dorna. Expresión poética galega en 1982 e forma parte do consello de redacción da revista Grial desde 1988, publicación da que é director desde hai anos.
