Hai agora unha década, a efémera e quebrada aventura da fusión das grandes caixas de aforro galegas remataba de vez. En decembro de 2013 o Fondo de Reestruturación Ordenada Bancaria (FROB) vendía Novagalicia Banco por pouco máis de 1.000 millóns de euros a Banesco, que quedou cos restos das antigas entidades galegas logo dunha poxa. A decisión chegara tempo atrás, cando o goberno do PP de Mariano Rajoy advertira da súa intención de vender "o antes posible" as entidades rescatadas, como o caso da creada para asumir o negocio bancario de Novacaixagalicia. 

Dez anos despois da fin das caixas, a caída do Silicon Valley, o rescate doutros dous bancos nos EUA e o colapso do Credit Suisse disparan o medo a outra crise financeira

Aquela caixa fusionada durara apenas medio ano malia recibir o visto e prace do Banco de España e logo de que a Xunta apadriñara a operación como "solvente" esgrimindo un informe encargado por 1 millón de euros á consultora KPMG, que presentou como "auditoría" que "avalaba" a fusión malia non ser tal. O rescate bancario inxectou daquela máis de 5.000 millóns na entidade e elevou a súa factura aos case 10.000, dos que uns 9.000 foron xa dados por perdidos. Os outros mil púxoos Banesco, que quedou coa entidade e transformouna na actual Abanca, que acumula un beneficio desde a súa creación de case catro veces o desembolso por NCG. 

Foi unha parte do rescate que inxectou case 60.000 millóns de euros na banca española e dos que só se recuperaron 6.000: 52.000 foron tamén dados por perdidos. O salvavidas para evitar a morte dun sistema financeiro arruinado pola súa excesiva exposición ao sector inmobiliario, a caída de Lehman Brothers e a picada da burbulla en 2008. Quince anos despois daquilo e dez despois da fin definitiva das caixas galegas, a caída do Silicon Valley Bank nos Estados Unidos (EUA) -que derivou no rescate doutras dúas entidades norteamericanas- e a grave crise do Credit Suisse volveu espallar o medo e disparar as alarmas na banca europea e mundial. 

A entidade helvética apurouse a lanzar un SOS ao Estado, pedindo prestados 50.000 millóns de euros ao Banco Nacional de Suíza para fortalecer a súa liquidez. E nos EUA, a gran banca inxectou case 30.000 millóns no First Republic Bank para evitar tamén a súa caída.  

Ese foi o último episodio dunha semana de pánico e incerteza na banca que lembrou o prólogo da gran crise de 2008, que en Galicia tivo como unha das grandes consecuencias o esfarelamento do seu sistema financeiro e, como icona, a desaparición das súas grandes caixas. Levou por diante o Banco Gallego, acabou coa venda do Etcheverría e supuxo a integración do Pastor, primeiro no Popular e logo no Grupo Santander. 

Desta vez, todo comezou o pasado luns coas consecuencias do peche o venres anterior do Silicon Valley Bank (SVB), banco estadounidense para start-ups. En España, a caída do Ibex-35 roldou o 5%. Dedicado a financiar compañías emerxentes do sector tecnolóxico, investiu boa parte dos seus fondos nunha débeda pública cuxo valor caeu pola suba dos tipos de xuro. O medo a unha recesión fixo que a entidade vendese a perdas e intentase recadar capital a través da venda de accións, pero foi daquela cando moitas empresas anunciaron a retirada do seu diñeiro. A entidade quebrou e a Reserva Federal, ao contrario que en 2008, interviu axiña, rescatando todos os clientes e detendo un contaxio que xa afectara o Signature Bank, tamén intervido o domingo. 

"A crise do SVB xorde por un problema de xestión de riscos ao financiar con depósitos a curto prazo investimentos de débeda pública a longo prazo"

"A crise do SVB xorde por un problema de xestión de riscos ao financiar con depósitos a curto prazo investimentos de débeda pública a longo prazo. A suba dos tipos de xuro provocou a caída do valor dos bonos a longo prazo e as retiradas de efectivo por parte dos clientes, que buscaron unha maior rendibilidade, fixo o resto", explica Luís Otero González, catedrático de Economía Financeira e Contabilidade na USC. 

A treboada continuou e días despois outro banco nos EUA, o First Republic Bank (FRB), foi rescatado pola gran banca norteamericana. Liderados por JP Morgan, e ao abeiro das autoridades, once entidades inxectaron algo máis de 28.000 millóns de euros na que é a 14ª por activos do país e cun tamaño semellante ao do SVB, cuxa derruba causou estragos. A cotización do FRB comezou a caer e chegou a mínimos tras a rebaixa da cualificación de solvencia por medo a unha fuga de depósitos. 

Antes fóralle hora tamén ao histórico banco suízo Credit Suisse, que perdeu un terzo do seu valor en menos dunha semana logo duns pésimos resultados en 2022 e a confesión de que non consegue taponar a fuga de clientes logo de varios anos acumulando polémicas que revelan centenares de actividades financeiras delituosas baixo o opaco veo da lexislación suíza, tal e como informou InfoLibre. Á crise de confianza pola caída do SVB sumouse a retirada por parte de Arabia Saudita, principal accionista do banco, do seu apoio. En poucos días, o valor da entidade pasou dos 10.100 millóns de euros a apenas 6.800. 

"Os problemas do SVB e os de Credit Suisse non teñen nada que ver; un é de valoración de activos; o outro, de perda de reputación acumulada"

"Os problemas do SVB non teñen nada que ver cos de Credit Suisse", advirte María Bastida, profesora na Facultade de Económicas da USC e membro do Foro Económico de Galicia. "Nun caso é un problema de valoración de activos; no outro, de perda de reputación acumulada", que cre que aínda que non hai "un contaxio directo" si hai un "denominador común": "a materialización dos excesos de liquidez e os altos tipos de interese como detonante das tensións financeiras". "A iso están expostas todas as entidades, o medo e a desconfianza esténdense e os mercados reaccionan con algo parecido ao histerismo", insiste. 

Os expertos cren que a actual crise ten "pouco en común" coa de 2008: "Daquela era un problema de calidade de activos e ademais agora os depositantes teñen máis protección" 

Con todo, Bastida cre que a crise de 2008 e a situación actual teñen "pouco en común" máis aló de que hai un resultado idéntico, "a suspensión de pagos", e unha solución parecida, "a intervención". "Daquela había un problema de calidade de activos que agora non se dá; o problema actual ten máis que ver con poñer prezo aos activos ou malvendelos se fai falta liquidez", di. Ademais, lembra que agora os depositantes "teñen un nivel de protección do que carecían en 2008, precisamente polas medidas que se tomaron a partir da crise financeira orixinada polas hipotecas sub-prime".

"O desaxuste entre activos e pasivos do SVB non ten por que producirse nos bancos europeos e, en todo caso, as entidades deberan dispoñer de recursos propios suficientes para cubrir as posibles perdas", advirte Otero González. 

Pero malia as normas de regulación financeira aplicadas logo da crise de 2008, que cumpre Credit Suisse e que o SVB eludira axudada tamén pola relaxación normativa da administración Trump, a crise de confianza xeneralizada é a clave de todo. "Os temores son comprensibles; o diñeiro é covarde e foxe de problemas, e a incerteza é un dos inimigos máis potentes da economía", di María Bastida, que engade a "memoria recente" da crise de 2008 e a "fráxil situación económica xeral" aos motivos que explicaría unha reacción dos mercados "nin acougada nin froito da reflexión e da planificación, senón rápida e proteccionista". 

"Os temores son comprensibles; o diñeiro é covarde e foxe de problemas, e a incerteza é un dos inimigos máis potentes da economía"

"Os movementos duns son emulados por outros, e isto impulsa unha reacción en cadea. Por exemplo, a rápida reacción da Reserva Federal debería abondar para tranquilizar os ánimos, pero xa comprobamos que isto non ocorreu", engade. 

A esencia da actividade financeira é pedir prestado diñeiro a curto prazo para prestalo a longo prazo, polo que non hai banco que dispoña do 100% do diñeiro que lle foi confiado. Se unha gran parte dos clientes retiran os seus fondos de maneira simultánea, a crise está asegurada. En 2022, os clientes retiraron de Credit Suisse depósitos valorados en 124.000 millóns, dos cales 110.000 se rexistraron no cuarto trimestre. En febreiro, adiantou os resultados das contas do pasado ano e desvelou máis de 7.300 millóns de euros en perdas. Nesta semana, as súas accións cotizaron por baixo dos 2 francos suízos cando hai quince valían 16. 

Malia o pánico nos mercados financeiros, o Banco Central Europeo (BCE) decidiu o xoves seguir a súa folla de ruta, volvendo subir os tipos de interese -por sexta vez consecutiva- medio punto, situándoos no 3,5%. Con todo, prometeu a "liquidez" que fose necesaria para atallar unha eventual crise financeira. 

"O nexo común da tormenta financeira é a suba dos tipos de xuro: os investimentos a longo prazo deprécianse e o custo da débeda a curto prazo aumenta"

"É que o nexo común da tormenta financeira actual é a suba dos tipos de xuro; vimos dunha década de tipos baixos e a suba acumula tensións, sometendo as estruturas financeiras a estrés", di María Bastida. "Os investimentos a longo prazo deprécianse e o custo da débeda a curto prazo aumenta, polo que a as estruturas máis fráxiles do sistema financeiro son máis proclives a sufrir danos", engade. 

"A suba dos tipos beneficia as entidades financeiras na súa actividade crediticia a curto praza e a tipo variable, xa que logo de moitos anos de xuros baixos, incrementarán de xeito significativo a marxe", di Otero González que, no entanto, advirte que "non todo son vantaxes". "Os bancos teñen nas súas carteiras bonos que, coa suba dos tipos, sufriron importantes axustes no seu valor. Pode que a situación non sexa preocupante segundo como financiase a entidade estes investimentos, pero este factor é o que está detrás da quebra do SVB", lembra quen tamén apunta a que os Estados "están moi endebedados e as novas emisións de débeda incrementarán considerablemente a factura de xuros". 

Nesta altura, o BCE afrontou o seu gran "dilema", como lembra Bastida, e decidiu seguir co camiño marcado. "Debe persistir na suba de tipos como arma rápida e eficaz para conter a inflación, pero iso terá efectos nocivos para o sistema financeiro", di a profesora, que cre que a opción faille ao Banco Central "manter a súa credibilidade", pero sabendo que "desiste" do obxectivo inmediato de evitar problemas no sector bancario. 

Ante o futuro que vén, Bastida cre importante lembrar que esta crise "non ten tanto que ver co cliente en xeral, que está protexido, senón con grandes axentes investidores que moven o diñeiro dun lado a outro, buscando rendibilidades, rápido e para evitar perdas". "Hai que esperar a que o mercado acougue para valorar exactamente a exposición do sistema financeiro a bonos e investimentos a longo prazo para estimar o risco real de que a crise vaia a máis", conclúe. 

O Goberno de España destaca a "solidez" da banca

Desde o Goberno de España insístese na "solidez" dos bancos españois e descartan outra crise financeira, aínda que recoñecen estar "moi alerta" ante as turbulencias. E lembran que a anterior crise serviu para "aprender moito", como di o ministro de Inclusión e Seguridade Social, José Luis Escrivá, que advirte das medidas máis duras e das esixencias de capital moi superiores impostas por reguladores e bancos centrais. 

Ao tempo, o Banco de España, a través da súa subgobernadora, Margarita Delgado, minimizou o risco da actual crise bancaria no sistema español. Fíxoo nun acto xunto a Juan Carlos Escotet, presidente de Abanca, entidade que hai só uns meses fichou todo o persoal que o malogrado Credit Suisse tiña en València.

Ante as dúbidas sobre a estabilidade financeira, Escotet presumiu dunha entidade "sólida e eficiente", lembrando que xurdiu dunha intervida hai tan só uns anos. Menos dunha década. Cando aquela crise levou por diante o sistema financeiro galego e certificou a perda de miles de millóns de euros do rescate e das históricas caixas.