O Banco Central Europeo acometeu este xoves a maior subida de tipos de xuro nunha soa sesión da súa historia: 0,75 puntos, até deixalos en 1,25%. É unha medida contundente que espera dar resposta a uns datos de inflación que seguen desbocados, en España, do 10,4% en agosto -en Galicia, un 11,5%-. Non queda aí. A mensaxe do organismo responsable da política monetaria europea é subilos o que faga cumpra: "O Consello de Goberno espera incrementar os tipos de xuro nas próximas reunións para moderar a demanda e protexer fronte ao risco dun aumento persistente das perspectivas de inflación", afirma, nun comunicado. "O BCE tenta mandar unha mensaxe de contundencia. Unha mensaxe que diga: 'Non só estamos a subir os tipos de xuro, senón que temos un compromiso ante a inflación e imos facer o que sexa posible para reducila', explica a infoLibre Antonio Sanabria, profesor de Economía Aplicada da Universidade Complutense.
O Banco Central Europeo aproba unha suba de tipos de xuro do 0,75, a maior da súa historia nunha soa sesión
Esta decisión do BCE vén xustificada, ademais dun peor escenario de inflación, dunha revisión máis pesimista do crecemento da eurozona do 3,1 % en 2022, do 0,9 % en 2023 e do 1,9 % en 2024. A pesar disto, a man dura cos tipos de xuro foi cuestionada. David Malpass, presidente do Banco Mundial, advertiu que as ferramentas dos bancos centrais non son adecuadas para abordar presións inflacionarias desde o lado da oferta. Isto, que afecta especialmente a Europa, quere dicir que a subida de prezos vén polo gran aumento de custos das cadeas de produción de bens e servizos, polo aumento de prezos das materias primas enerxéticas e alimentarias, como consecuencia dos problemas derivados polas restricións da pandemia e pola invasión rusa de Ucraína e o consecuente conflito diplomático de occidente co primeiro exportador mundial de gas natural. Doutra banda, unha inflación da banda da demanda podería ser consecuencia de, por exemplo, unha forte suba dos salarios, algo que non ocorreu de momento.
"Os aumentos dos tipos teñen que competir con moitas friccións dentro da economía, así que creo que ese é o maior desafío que enfrontan. Estás a subir as taxas coa esperanza de reducir a inflación, pero está a ser contrarrestado por moita fricción dentro da cadea de subministración e o ciclo de produción", expresou o presidente do Banco Mundial, segundo recolleu o Financial Times. O profesor Sanabria explica que o Banco Central Europeo xa conta con isto: "O organismo di nos seus informes que a inflación vén da oferta, dos custos enerxéticos, das materias primas, da invasión rusa" Se é un tema de oferta, que pinta o Banco Central Europeo subindo os tipos de xuro? O que fai é conter a demanda mediante o encarecemento do crédito. Aplacar máis a demanda é a única maneira que teñen de reducir a presión sobre unha oferta que presenta tantos problemas, explica.
Son aplicables ao BCE as críticas de Joseph Stiglitz á Reserva Federal dos EUA?
O economista estadounidense Joseph Stiglitz, profesor de Columbia e premio Nobel, tamén lanzou unha mensaxe á Reserva Federal dos Estados Unidos, na mesma liña que o presidente do Banco Mundial. Dicía que estaba a subir os tipos de xuro "demasiado alto, demasiado rápido e demasiado lonxe". Esta abrupta aceleración, como resposta a unha inflación desbocada, paradoxalmente podería ter a curto prazo un efecto de empeoramento na mesma inflación. Stiglitz explicábao en tres razóns, que tamén poderían aplicarse no contexto europeo.
O Nobel de Economía Joseph Stiglitz criticou a Reserva Federal dos EUA por ir "demasiado alto, demasiado rápido e demasiado lonxe" nas súas subas
A primeira, é a xa mencionada por David Malpass: que a inflación ten un forte compoñente de oferta e os tipos de xuro non serven para iso. En segundo lugar, a evidencia de que as empresas aproveitaron para elevar os prezos por encima dos aumentos de custos, para aumentar as súas marxes de beneficios. Por último, o impacto que o encarecemento do crédito terá sobre o mercado da vivenda.
"Stiglitz fai unha análise bastante ligada ao mercado dos EUA", explica o analista financeiro Javier Santacruz, que considera que o segundo e o terceiro punto expostos por Stiglitz non serían aplicables á situación europea. "Sobre o primeiro punto, eu creo que tanto nos EUA como en Europa si que hai un compoñente forte de demanda. Non me refiro tanto a fogares ou empresas, senón porque tivemos oito anos de políticas monetarias expansivas. Todo o diñeiro que inxectaron os bancos centrais todo este tempo, non afloraba á superficie, quedaba nos mercados financeiros, algo que por certo provocou que as bolsas subisen como a escuma. A partir de 2020, todas as medidas pola pandemia fixeron que o diñeiro aflorase de golpe. É un diñeiro que se empeza a mover, que se presta, e que ten un efecto inflacionista, explica Javier Santacruz.
"Sobre o segundo punto, os tipos de investimento afectan máis ás empresas do país norteamericano, que están sobreendebedadas por eses niveis tan altos de investimento. Aquí o que hai son déficits de investimento", engade. "A respecto do momento sobre o mercado da vivenda, o estadounidense é moi diferente ao europeo e ao doutras rexións. Distínguese porque os consumidores compran as súas vivendas a uns cocientes de endebedamento do 100% ou por riba. En Europa a media está no 40% ou 50%. Cando o estadounidense medio compra unha vivenda, estase megaendebedando. Precisamente por isto, a subida de tipos si lles afecta especialmente, pero non aos europeos", engade o analista.
Está a facer ben o BCE en aplicar unha suba do 0,75?
Un dos efectos dunha diferenza importante entre a suba dos tipos estadounidense a respecto dos da zona euro é que a moeda única non para de desangrarse fronte ao dólar
Un dos efectos dunha diferenza importante entre a suba dos tipos estadounidense a respecto dos da zona euro é que a moeda única non para de desangrarse fronte ao dólar, divisa ante a que perdeu aproximadamente un 15% do seu valor. Os mercados prevén que a moeda está nunha situación delicada e que Europa é máis vulnerable a unha recesión, o que provoca unha saída masiva de capital a unha divisa máis estable, como o dólar. Esta depreciación provoca, entre outras cousas, que a Europa lle custe máis caro o petróleo e o gas estranxeiro, dos que depende profundamente e que paga en dólares.
"Eu creo que o BCE o está facendo ben", explica o profesor Antonio Sanabria. "Dígoo no sentido de que este organismo debe ser máis cauto que a FED. Nos EUA hai pleno emprego. De feito, por cada oferta de traballo hai dúas vacantes non cubertas. En Europa isto non sucede. Temos un ritmo de emprego máis retardado. Europa ten que xogar con máis coidado", explica o profesor. "O feito de ter unha situación de pleno emprego provoca unha presión inflacionista desde a demanda, que se suma aos outros factores. "Europa tamén depende da enerxía exterior. EUA non. Son exportadores de enerxía", engade o académico.
O analista Javier Santacruz coincide con Sanabria. "Creo que o está facendo ben. Espero que nas próximas reunións que quedan este ano haxa dúas subidas máis, creo que serán do 0,50 cada unha. Creo que no dato de inflación de outubro xa se empezará a notar o impacto da suba de tipos na inflación. A partir de aí, o BCE podería empezar a afrouxar a súa intervención monetaria. Isto sería o máis razoable. Pero non podemos descartar que haxa un problema repentino máis serio e que teñan que aplicar outra suba do 0,75. Non creo que suceda", explica o analista, que fai unha interpretación: "Creo que esta é unha lóxica de reacción tardía. É como que pensas que como chegaches tarde, tendes a sobrerreaccionar. Isto pode provocar que a recesión, que é inevitable, es converta en algo máis. Que faga máis duradeiro o período de caídas trimestrais do PIB. Na análise que fago das palabras da presidenta, Christine Lagarde, creo que saben que chegaron tarde. É a mesma historia que ocorreu nos EUA nos anos 70. Chegas tarde, apertas máis forte e fas que a caída da economía sexa máis forte", sinala Santacruz.
"Creo que esta é unha lóxica de reacción tardía. É como que pensas que como chegaches tarde, tendes a sobrerreaccionar"
O profesor Antonio Sanabria sinala que o Banco Central Europeo está atado de pés e mans, no sentido en que pouco pode facer para cambiar os elementos inflacionistas desde o lado da oferta, como o conflito bélico: "Non pode actuar nin sobre o gas ruso, nin sobre os colos de botella creados pola pandemia nas cadeas de subministracións globais. O que pode facer o BCE é, por unha banda, rebaixar a demanda para nivelala coa oferta, e por outro, "ancorar as expectativas" explica Sanabria, que desenvolve: "Isto quere dicir que o organismo europeo está a mandar unha mensaxe forte aos axentes económicos que di que aínda que a inflación agora estea alta, vai facer todo o que estea na súa man para que o ano que vén non o estea. Estes axentes non se moven tanto polos prezos actuais, senón polas expectativas de como serán no futuro. Isto é importante, por exemplo, nas negociacións salariais ou nas decisións de investimentos das empresas".
Sanabria non cre que a recesión que provocará o arrefriado da economía tras a suba de tipos do Banco Central Europeo vaia a ser peor que a que provocou a crise financeira. "A incerteza é absoluta porque os factores escapan ao noso control. Como nos vai a afectar, por exemplo, a crise inmobiliaria que se está producindo na China" No caso de España, a previsión máis sensata é que non estamos na mesma situación que en 2008. Hoxe ten unha posición comparativamente mellor a respecto dos socios europeos, pola menor dependencia de Rusia e por ter unha maior diversificación de fontes enerxéticas. É posible mesmo que poidamos evitar a recesión técnica [dous trimestres seguidos cunha evolución negativa do PIB]. É posible que se produza unha retardación no emprego en España, pero non creo que sexa catastrófica", remacha o profesor Antonio Sanabria.
