O acordo divídese en tres fases, a primeira das cales inclúe a liberación de 33 reféns por parte de Hamas e a progresiva retirada de Israel da zona
Máis de 46.700 mortos e 100.000 feridos despois, Israel e Hamás chegaron a un entendemento para un acordo de paz na Franxa de Gaza. O cesamento do fogo entrará en vigor este domingo. Foron 15 meses de destrución, asasinatos e violacións dos dereitos humanos que remataron a media tarde deste mércores cunha mensaxe do presidente electo de Estados Unidos, Donald Trump, na súa propia rede social, Truth Social: "Temos un acordo para os reféns en Oriente Medio. Serán liberados en breve. Grazas!". Ningunha das partes fixera aínda oficial o acordo, pero o magnate, fiel ao seu estilo, decidiu anuncialo el mesmo, mesmo por diante do aínda mandatario, Joe Biden, que se dirixiu á nación pasadas as 21.00 horas nun discurso desde a Casa Branca. "Tras máis de 400 días de loita, o día do éxito chegou", dixo.
Foi a mediación de Exipto e Qatar, co respaldo de Estados Unidos, a que conseguiu encarrilar as eternas negociacións en Doha, que, aínda que estiveron moitos meses en tempo morto, agora por fin chegaron ao seu fin. A falta dos detalles, todo indica que o plan de paz dividirase en tres fases, onde haberá en cada unha accións por parte de ambos os países para recuperar a normalidade na zona. Na primeira, levarase a cabo a liberación dos 33 reféns israelís (ao redor dun terzo deles sen vida) mentres que Israel irá aos poucos retirándose do enclave á vez que vai liberando tamén presos palestino. Adicionalmente, está previsto que Tel Aviv retire gradualmente as tropas do corredor Filadelfia e do paso de Rafah, ademais de permitir unha maior entrada de axuda humanitaria.
Este pacto é, en esencia, o que propuxo Biden en xuño do pasado ano e que o presidente israelí, Benjamin Netanyahu, rexeitou taxantemente. Con todo, parece que a inminente entrada de Trump na Casa Branca, coa súa toma de posesión o vindeiro luns, acelerou todas as conversas para que as partes chegasen a un acordo. Agora, a quenda é para o Parlamento israelí, que discutirá o vindeiro xoves os pormenores do pacto e os seus termos finais.
Esa proximidade da chegada de Trump sentiuse nos últimos días de negociacións. O presidente electo, sempre enormemente duro no seu ton contra Palestina, subiu aínda máis a aposta prometendo o pasado 7 de xaneiro un "inferno" para Hamás no caso de que non se chegase a un acordo antes da súa chegada á Casa Branca. Ademais, o magnate definiuse varias veces como o maior defensor de Israel no mundo e con toda unha presidencia por diante sen apenas oposición interna, prevíase que a situación do pobo palestino baixo o seu mandato empeorase aínda máis.
Finalmente, o tanto da paz en Oriente Medio apúntao Biden, probablemente o canto de cisne da súa Administración, e que culmina unha xestión chea de críticas e onde en ningún momento puido controlar a un Netanyahu desatado que saltou en repetidas ocasións o dereito internacional humanitario. Para a historia quedarán os catro vetos de Estados Unidos no Consello de Seguridade da ONU a resolucións que pedían o cesamento do fogo en Gaza e que levantaron críticas da maioría dos países membros.
Un novo mapa xeopolítico
Israel logra afianzarse como o principal actor da rexión, con Hamás e Hezbolá destruídas e Siria sumida na incerteza
Pese ao acordo de paz, a situación na rexión antes e despois do conflito non pode ser máis desoladora para o pobo palestino. Cando os terroristas de Hamás entraron en Israel para matar a máis de mil persoas, a gran maioría delas civís concentradas nun festival de música á beira da fronteira, probablemente moi pouca xente imaxinaba como ía cambiar o equilibrio de forzas na rexión. E é que, lonxe de lograr o seu labor de debilitar o país, Israel parece agora máis forte que nunca, a pesar da erosión do seu crédito internacional polas súas accións en Gaza.
Xa antes dos ataques, a firma dos chamados Acordos de Abraham, unha serie de pactos impulsados por Trump na súa primeira Administración nos que nacións árabes como Emiratos Árabes Unidos, Barhein, Sudán e Marrocos recoñecían a Israel como Estado, poñían a Tel Aviv nunha posición de forza. Para moitos analistas, eses acordos foron unha das claves para entender os ataques do 7 de outubro. Estes serían un intento, por parte de Hamás, para cambiar a tendencia en Oriente Medio, pero agora, máis dun ano despois, a hexemonía de Israel na rexión incrementouse aínda máis.
A guerra deixou ás dúas principais organizacións inimigas de Israel na rexión, Hamás e a milicia chíi libanesa Hezbolá, completamente desarmadas. Ambas perderon miles de integrantes e, sobre todo, os seus dous principais líderes e a case a totalidade da súa cúpula. No caso de Hamás, practicamente ningún dos seus dirixentes previos ao ataque do 7 de outubro quedan vivos xa que Israel foi eliminando, un detrás doutro, a todo aquel que se puña á fronte da organización. Con todo, a morte de Ismail Haniya, carismático líder de Hamás durante anos, sendo asasinado nun ataque de precisión na propia Teherán, supuxo un antes e despois para o grupo palestino.
Algo similar sucedeu con Hezbolá, que en setembro viron como Hasán Nasralá, a súa cabeza visible desde facía máis de 30 anos, tamén era asasinado por Israel durante un bombardeo en Beirut. A súa morte viña despois da detonación de centos de buscas dos membros de Hezbolá nunha operación de intelixencia de Tel Aviv que non só matou varios membros da milicia, senón que tamén os deixou completamente incomunicados. Esa debilidade foi aproveitada por Netanyahu para lanzar o 1 de outubro unha ofensiva en Líbano que terminou de minguar definitivamente a Hezbolá.
Pero Israel non quedou aí. O seu principal inimigo na rexión, Irán, tamén sufriu un gran desgaste da súa credibilidade durante a guerra. Os dous ataques sobre territorio israelí en represalia ás accións de Netanyahu foron calculados para non provocar unha escalada que non favorecería a Teherán, e ambos foron repelidos, en maior ou menor medida, polas defensas antiaéreas do estado xudeu e polos seus aliados. Ademais, Irán perdeu durante a guerra, nun accidente de helicóptero non relacionado co conflito, a Ebrahim Raisi, daquela presidente da teocracia islámica e un dos homes non só con máis poder do país senón tamén con posibilidades de suceder ao aiatolá supremo Alí Jamenei, cando este falecese.
En paralelo, a caída de Bashar al-Asad en Siria hai algo máis dun mes tamén deixou a outro aliado de Irán na rexión completamente debilitado. A incerteza asociada á subida ao poder dos rebeldes e o tempo necesario para asentarse e acabar coa provisionalidade deixan ao chamado Eixo da Resistencia, a rede de aliados de Irán na rexión, coa práctica totalidade dos seus membros debilitados.
Impunidade ante a comunidade internacional
Ese dominio da rexión foi a conta do bombardeo masivo da poboación civil gazatí, do asasinato de máis de 46.000 persoas, incluíndo un gran número de nenos, e dunha crise humanitaria e de desprazados sen precedentes. Nestes meses, Israel atacou e deixou sen funcionamento hospitais cheos de civís, bombardeou caravanas humanitarias que levaban alimento aos gazatíes, como a de World Central Kitchen do chef español José Andrés, e asasinou máis de 120 xornalistas. Ademais, segundo os números da ONU de hai uns meses, máis do 60% dos edificios da Franxa de Gaza estarían destruídos ou danados polos ataques de Israel, deixando unha Palestina completamente arrasada e reducida a cinzas.
Por esas accións, a Corte Penal Internacional ordenou o arresto en novembro tanto de Netanyahu como do seu daquela ministro de Defensa, Yoav Gallant, acusándoos de crimes de lesa humanidade e, pola súa banda, a Corte Internacional de Xustiza instou o país a poñer todas as medidas necesarias para evitar un xenocidio en Gaza. Con todo, ningunha das accións tiveron, por agora, percorrido. Organizacións como Amnistía Internacional levan meses denunciando que Israel non tomou en conta esta resolución e que a poboación en Gaza segue en risco de xenocidio. Sumado a isto, Netanyahu segue no poder e, nos últimos meses, a súa popularidade repuntou entre os cidadáns e segue sen ser xulgado polos casos de corrupción que o cercaban antes do ataque do 7 de outubro e durante os primeiros días do seu goberno.
Nesta impunidade, moitos miraron á Unión Europea pola súa falta de acción e importancia no conflito, acusando a Bruxelas dunha dobre vara de medir con respecto a Palestina e Ucraína. Os Vinte e sete non lograron, a pesar dos esforzos de Josep Borrell por conseguila, acordar unha posición unificada, o que se traduciu nunha multiplicidade de visións e discursos que fixeron que a voz da UE se diluíse. Mentres España ou Irlanda anunciaban o recoñecemento de Palestina como Estado, outros como Alemaña ou Austria poñíanse detrás de Netanyahu a pesar dos crimes cometidos polo seu goberno. Precisamente, o presidente do Executivo español, Pedro Sánchez, pronunciouse tras coñecer o acordo e destacou que representa "un paso indispensable" para a estabilidade e "a solución dos dous Estados". Á súa vez comentou que recibe "con esperanza" o acordo e remarcou que "debe poñer fin ao conflito, permitir facer fronte á terrible situación humanitaria en Gaza e a liberación de todos os reféns".
Na primeira ofensiva de Irán cara a Israel, tras o ataque da súa embaixada en Damasco, púidose ver como algúns países da UE (e tamén outras nacións árabes) aliábanse para defender o Estado xudeu dos bombardeos, o que exemplificou o apoio internacional a Netanyahu a pesar das matanzas. Todo iso, xunto co apoio incondicional de EEUU, levou a que Tel Aviv actúe con total impunidade, unha impunidade que, a pesar de todo, parece funcionarlle para lograr os seus obxectivos.
