Bea Gregores (Vigo, 1995) é unha namorada dos libros. Publicou o álbum ilustrado As mulleres que cultivaban néboas (Xerais) en 2022, que aborda a violencia machista desde a ollada dunha nena que é filla dun agresor. Ten colaborado ilustrando libros de autores como María Canosa, Antonio García Teijeiro ou Eva Mejuto e encárgase de toda a parte gráfica da colección Miudiños, da editorial Cumio, escritos por Alba De Evan e Xabier Domínguez, que achegan a vida de autoras, cantantes, poetas, escritores e artistas ao público infantil. Tamén tivo a oportunidade de achegarse ao estilo doutras artistas para as biografías para crianzas da editorial Bululú. Gañou o premio Follas Novas ao mellor libro ilustrado por Maruja Mallo. Enigmaticamente única (Editorial Bululú) e o primeiro premio Xuventude Crea de Banda Deseñada. Avelaiña e o camiño á illa, publicada da man da editora ourensá Antela, é a súa primeira banda deseñada como autora total.

A ilustradora viguesa, graduada en Belas Artes pola Universidade de Vigo e cun mestrado en libro ilustrado e animación audiovisual, participa o domingo 30 de xuño ás 18h no BDra Gráfica, o festival de banda deseñada de Pontevedra, nunha conversa con Eli Garcia, autora de O grande aviario (Antela). Gregores segue un ritmo de traballo moi esixente e xa ten colaborado con moitas editoras no panorama galego, con todo, confesa que non pode vivir do seu traballo como ilustradora para o mundo editorial. Iso si, responde rapidamente con que autora lle gustaría colaborar no futuro: Ledicia Costas, e sobre que tema lle gustaría traballar para a súa segunda banda deseñada: a vida das irmás Fandiño Ricart, as dúas Marías de Santiago.

"O capitalismo tamén se está a aplicar as persoas. Sempre temos que sacar un proveito do que facemos e dende moi novos. Cando eramos pequenos nos 90 tiñamos dereito a perder o tempo, a aburrirnos"

Cando comezou a pensar na historia desta avelaíña? E por que concretamente este insecto?

A historia naceu hai un ano cando charlaba cos meus amigos sobre as estruturas sociais. Temos determinadas estruturas sociais aplicadas a cada un de nós, en función da nosa idade: sempre nos din que antes dos vinte anos tes que completar os estudos básicos e estar xa facendo a carreira e ter xa superadas certas relacións. Sempre hai como unha lista de cousas que conseguir antes de certa idade. Como o de ter traballo e parella antes dos trinta. Falando destas guías acabamos razoando que realmente era algo autolimitante. Hai persoas que chegan aos trinta anos e non saben o que queren facer coa súa vida, pero é que ademais cada vez se aplican estas estruturas con menor idade. Agora que polo traballo percorro diferentes centros de ensino, teño atopado nenos de sete anos que me din que de maiores queren ser ricos. Demasiado novos para pensar niso. Como os de dezaseis que pensan que a súa vida estará acabada se non logran todos os seus obxectivos antes dos 35. Así comezou a historia de avelaíña, e é este insecto porque vin unha reportaxe sobre un grupo de avelaíñas que viaxaban dun espazo a outro, pero non se sabía exactamente por que facían esta viaxe.

O que conta está moi relacionado con ese sistema de vivir baixo obxectivos e esa necesidade de acadar o éxito en todo.

É que o capitalismo tamén se está a aplicar as persoas. Sempre temos que sacar un proveito do que facemos e dende moi novos. Cando eramos pequenos nos 90 tiñamos dereito a perder o tempo, a aburrirnos e facer cousas sen utilidade para o sistema. Agora a rapazada ten que facer varias actividades extraescolares, tocar o piano, xogar nun equipo... Cando os rapaces precisan ter tempo para soñar e imaxinar.

Neste contexto, resúltalle doado traballar ao ritmo ditado polo sistema?

É complicado, e unha constante loita contigo mesma, intentar manterte en contacto coa túa nena interior. Eu intento non capitalizar toda a miña arte, pois creo que é un dos grandes problemas que temos. Non todo o que facemos ten que ter validez. Trato de estruturar o meu traballo de tal maneira que poida mesturalo con proxectos persoais, pero é difícil porque unha vez entras na roda queres sacarlle proveito a todo. Pero, á vez, é necesario facer iso para manternos como artistas, algo ten que quedar para nós.

Se está debuxando por pracer e ten un resultado espectacular, entendo que é moi difícil non compartilo no Instagram.

Claro. Eu niso son algo estrita e trato de non compartir nas redes o que considero proxectos persoais. Teño un caderno no que vou facendo esbozos e cousas fóra do meu estilo editorial. Para as editoras traballo dunha forma moi específica, teño que adaptar o meu estilo ao tempo do que dispoño para traballar. Non é o mesmo facer un debuxo no que tes toda a liberdade do mundo, que cando só tes un día para facelo porque tes que debuxar trinta máis nun prazo específico. Nese caderno collo rotuladores e permítome imaxinar, saír do que fago normalmente. E ese caderno é só para min, non llo ensino a ninguén. Non sei se caerei na trampa e dentro de cinco anos acabarei collendo ideas dela para o traballo, pero de momento intento que sexa algo recreativo para min.

Sempre é preciso un espazo para probar sen medo a equivocarse.

Si, é como un espazo propio no que ti es a creadora e a espectadora.

Dálle moita importancia ás reaccións de quen a le que lle chegan a través das redes sociais?

Máis que importante, considero que é algo moi bonito. Como creadora viven moi pechada no teu estudio, sempre traballando, e saes enfrontar o mundo moi ocasionalmente. As redes axúdannos a non perder esa conexión coa xente e coñecer as diferentes interpretacións da túa obra, pero á vez rouban moito tempo e supoñen unha crítica constante. Sobes un debuxo e se non ten os likes que agardabas xa empezas a pensar que é malo, pero non ten por que, o que pasa é que resulta difícil razoar que os likes nunca van definir a calidade da túa obra.

Pero neste momento eses likes poden chegar a ser fundamentais á hora de conseguir traballo.

Si, é certo que hai editoriais que miran moito os seguidores abondo. As redes son de vital importancia á hora de chegar a unha comunidade e hai quen se inspira demasiado nos números para contratar. Pero a min aínda non me ten pasado isto, as editoriais coas que traballo buscan unha calidade gráfica en función do seu propio criterio editorial e non atenden tanto a canto de famosa es.

"É unha historia un tanto metafórica na que se fala dos camiños da vida, de que imos aprendendo facendo o camiño e de como cada quen ten a súa maneira de facelo"

Tirando deste fío, como valora o emprego que se está a facer da intelixencia artificial na creación e no deseño gráfico tanto a nivel profesional como afeccionada?

Creo que é unha ameaza á creatividade inminente. A intelixencia artificial é moi útil aplicada na investigación sanitaria, por exemplo, pero na arte non ten ningún tipo de interese. Hai unha autora que dicía que quería que a IA lle fregase os pratos ou limpase a súa casa para que ela puidera crear; non que cree para que ela poida limpar. A arte é un reflexo social e histórico dun momento, e se se deixa en mans de algo que non ten unha autoreflexión propia é a morte da propia creatividade. Por non falar de que a IA rouba de cousas que xa existen.

Estes días houbo moitas persoas do mundo da arte que comezaron a buscar alternativas a Instagram polos cambios na política de privacidade de Meta e a súa intención de empregar o contido da xente para alimentar o seu algoritmo de IA, pensou en abandonar esta rede social?

Isto falouse moito entre autores galegos. Intentamos loitar para que estas cousas non se apliquen, pero as redes teñen un poder moito máis amplo ca nós. Poderiamos marchar a outra rede social, pero non sabes o que van aplicar o resto dentro dun mes. Traballamos moito para construír a nosa comunidade, e nun sistema literario pequeno como o noso, perder iso supón a morte do teu proxecto. Temos que ser conscientes de que hoxe en día as redes son un escaparate do noso traballo.

Volvendo á súa banda deseñada, que supuxo para vostede desenvolver este proxecto a diferenza doutros traballos de álbum ilustrado ou ilustracións de acompañamento para textos de outros?

O máis complexo á hora de crear unha BD é que es todas as partes do proceso de creación dunha película: vas da directora á cámara. Tes que saber de planos, de secuencias narrativas, construír unhas personaxes que poidan conducir a historia de forma limpa e precisa e todo iso leva moito traballo para evitar caer en aspectos repetitivos ou que deixe de ser interesante ao longo da narrativa. Con todo, é un proceso moi interesante e estimulante porque cando traballas cun escritor estás a empregar a súa maneira de ver o muno, mentres que cando estás soa é como se estiveses diante dunha explanada creativa na que podes situar os teus límites. Creo que ese proceso, que ten os seus pros e os seus contras, é o máis interesante de crear unha obra en solitario.

E compartiu o cómic con lectores de confianza antes de dalo por rematado?

Si, é bo ter lectores beta. Eu teño a unha persoa que coñece e está dentro da industria, e que ten unha visión crítica da arte, e a outra que é un lector afeccionado. Axuda moito a ver se vas polo bo camiño. Neste caso, cando compartín o storyboard dixéronme que se entendía ben. Saber isto resultábame imporante porque é unha historia un tanto metafórica na que se fala dos camiños da vida, de que imos aprendendo facendo o camiño e de como cada quen ten a súa maneira de facelo. Pero o libro quere ser unha lectura limpa e accesible tanto para crianzas como para maiores, e tiña medo de que a esencia da historia se perdese nesta metáfora. Dixéronme que se entendía ben, pero iso si, logo cada un dixo que interpretara unha cousa distinta. O cal é fermosísimo.

A historia queda aberta á interpretación, pero ten un punto de reconciliarse co feito de ir probando o que queres facer na vida, sen ter tanta preocupación por ese camiño marcado do que falaba ao comezo.

Hai xente que o interpretou como que as veces somo moi autocríticos polas expectativas que nos auto aplicamos. Queiras que non, a protagonista cre que todo o mundo atopou o seu lugar e ela segue camiñando. Porén, na fin da historia atopa unha testemuña que lle fai poñer todo en contexto. Creo que a autocrítica chega a impedirnos gozar do que temos aos nosos pés. É moi bonito que cada quen poida facer a súa interpretación dun traballo teu.

Esta banda deseñada é unha porta aberta a novas temáticas para min. Tiña moi claro que os meus primeiros anos como creadora quería dedicalos á recuperación da Memoria Histórica e a falar de temas que non son comúns na literatura infantil e xuvenil, como no libro A lavandeira de San Simón (Xerais), escrito por Eva Mejuto, ou todos os libros que fixen ata agora de recuperación de figuras destacadas como Emilia Pardo Bazán ou Maruja Mallo.

"Creo que é moi importante que a rapazada teña referentes de artistas de Galicia, temos moi normalizado contar con referentes de fóra e esquecemos aos de aquí"

De feito, con Maruja Mallo. Enigmaticamente única (Editorial Bululú), que escribe María Canosa, vén de gañar o premio Follas Novas ao mellor libro ilustrado.

Paseino xenial con ese libro porque tiven que buscar un intermedio entre o meu estilo e o de Maruja. Foi moi tedioso, porque me levou moito tempo e tiven que estudar un montón da súa obra, pero resultoume moi interesante. Foi unha delicia a verdade. Creo que é moi importante que a rapazada teña referentes de artistas de Galicia, temos moi normalizado contar con referentes de fóra e esquecemos aos de aquí. Por iso estes catro anos centreime moito nas biografías, e agora con Avelaíña quería abrir a outras historias, que tamén ten unha lectura social e reflexiva, pero que é moito máis fantasioso.

Van moitas publicacións para catro anos de traballo.

Si, é que cheguei a traballar 16 horas diarias. Houbo un par de anos nos que non tiña tempo para nada, pasaba todo o día metida no estudio. De feito, houbo unha época na que traballei tanto que acabei coa vista cansa e non puiden enfocar ben durante unha semana enteira. Tiña moi claro que quería facer isto e quería facelo ben. Sempre fixen encargos cos que me sentía identificada e quería dar o mellor, nunca collín un traballo no que non estivera segura de que quería participar. E iso é algo que non pode dicir todo o mundo, son consciente de que tiven moita sorte; tamén por poder traballar con xente como Antonio García Teijeiro, Eva Mejuto ou María Canosa, grandes autoras do país. Isto é a miña paixón, non hai nada que ame máis que os libros, que ilustrar e crear historias.

Vai moi rápido, non?

Para min vou lenta porque son moi autocrítica e autoesixente.

Que lle gustaría probar agora? Saír do eido editorial?

Quero seguir traballando cos libros. Polo que teño máis paixón é polos libros. Se no futuro non consigo seguir traballando disto, porque é moi complexo, gustaríame poder traballar dentro da creación de libros como maquetadora ou editora. Non quero deixar de estar en relación cos libros. Pero tamén me gustaría probar a facer unha exposición, ao ser unha ilustradora que traballa co método tradicional teño un montón de orixinais.

Así que primeiro mancha as mans e logo pasa á pantalla.

Si, encántame traballar con acrílicos e estar lonxe das pantallas. A nosa xeración está moi pegada aos ordenadores e aos móbiles e o de debuxar para min é un momento case de conexión comigo mesma. É un momento no que te permites equivocarte, probar cousas novas e evadirte do mundo. Ademais así tes os teus pequenos fillos, que son os orixinais, que sempre che quedan aí.