A Comisión abre a consultas un proxecto para protexer usuarios e consumidores no ámbito dixital

Bruxelas lanzou a fase de consulta pública do que podería converterse na próxima gran normativa europea en materia dixital: a Lei de Equidade Dixital (Dixital Fairness Act, DFA, polas súas siglas en inglés). Calquera pode participar no proceso de preparación dunha iniciativa que nace do convencemento, por parte da Comisión, de que as actuais normas europeas de protección ao consumidor non bastan para facer fronte ás prácticas desleais, opacas ou directamente manipuladoras que proliferan no ecosistema dixital.

Tras someter a exame o marco legal actual, Bruxelas fixo un diagnóstico contundente: hai leis, si, pero non son eficaces, non se aplican de forma coherente en todos os Estados membros e deixan demasiadas fendas abertas a quen opera en liña.

Así que a presidenta da Comisión, Ursula von der Leyen, encargou o ano pasado a Michael McGrath, o comisario de Xustiza e Protección ao Consumidor, activar todos os mecanismos que, se frutifican, conducirán á aprobación da DFA, unha peza complementaria dos xa ambiciosos regulamentos de servizos dixitais (DSA), mercados dixitais (DMA) e intelixencia artificial (AI Act).

O seu foco, a diferenza da normativa xa existente, non é tanto estrutural ou económico como cidadán. Busca protexer de prácticas comúns no mundo dixital que a miúdo representan graves riscos para os consumidores.

Iso sinala, por exemplo, as técnicas de deseño adictivo. Son estratexias que as plataformas usan para que o usuario pase máis tempo do planeado mediante o uso de scroll infinito, notificacións constantes ou recompensas variables (como nas redes ou videoxogos). Tamén pon no punto de mira as interfaces enganosas (dark patterns), que non son outra cousa que deseños pensados para manipular: botóns ocultos para cancelar unha subscrición, cores que inducen a facer clic no que non se quere, ou formularios que inscriben en algo sen darse conta.

Publicidade disfrazada, prezos personalizados

No punto de mira tamén está a publicidade disfrazada, especialmente en influencers: son contidos que parecen opinións espontáneas, pero en realidade son anuncios pagos e moitas veces non se advirte que o son, algo especialmente confuso para adolescentes e nenos. Tamén os mecanismos de compra dirixidos a menores, en particular sistemas como as loot boxes ou caixas de recompensa en videoxogos (premios aleatorios que xeran adicción) e moedas virtuais que fan que se perda a noción do gasto real.

A norma tratará, ademais, de poñer fin á personalización algorítmica de prezos e anuncios: o uso de datos para mostrar prezos distintos segundo o perfil de cada usuario (por exemplo, se o sistema cre que alguén pode pagar máis) ou anuncios dirixidos ás debilidades de consumo de cada cal.

Tamén están no foco os contratos dixitais pouco transparentes (con termos legais longos e confusos que o público acepta sen entender e que poden dar poucas garantías ou ceder datos sen ser consciente diso), así como a confusión deliberada sobre prezos de referencia (móstranse supostos descontos sobre prezos inflados ou ficticios, facendo crer que se está aproveitando unha ganga cando non é certo).

Todos estes mecanismos teñen algo en común: desinformar, presionar ou manipular para tomar decisións. Neste sentido, o alcance da DFA superponse parcialmente con normativas existentes como o Regulamento Xeral de Protección de Datos (GDPR), a DSA ou a Directiva de Prácticas Comerciais Desleais.

A Comisión considera que a dispersión normativa, a baixa coordinación entre autoridades e a falta de cumprimento efectivo xustifican unha intervención lexislativa máis clara e centralizada.

En fase embrionaria

O proxecto aínda está nunha fase embrionaria. A consulta pública, iniciada o 17 de xullo, estenderase ata o 9 de outubro. Despois virá un informe de resultados e, se o calendario se cumpre, unha proposta lexislativa para o terceiro trimestre de 2026. A Comisión aínda non decidiu se o texto se materializará como regulamento (de aplicación directa) ou como directiva, o que implicaría trasposición nacional. Esa elección marcará o grao de ambición e impacto real do instrumento.

A idea, con todo, non gustou nada no sector tecnolóxico e publicitario. Varias asociacións do ámbito da publicidade, entre elas IAB Europe, acusaron á Comisión de caer na tentación da sobrerregulación. Argumentan que moitas das prácticas que se citan na DFA xa están reguladas —aínda que mal aplicadas— polo GDPR, a ePrivacy Directive ou a propia DSA.

Insisten en que o problema non é a falta de normas, senón a súa execución. E temen que unha nova normativa complique aínda máis o panorama xurídico, free a innovación e poña trabas adicionais a un sector que xa arrastra unha forte carga regulatoria.

Protesta epistolar

Os anunciantes opóñense a unha nova medida e afirman que as que están en vigor son suficientes

Nunha carta remitida á Comisión hai poucos días, as principais asociacións piden a Bruxelas que centre os seus esforzos na correcta aplicación da lexislación xa vixente antes de considerar novas regulacións. Na súa opinión, non ten sentido avanzar en novas propostas lexislativas sen unha avaliación completa das normas actuais, o que podería xerar unha contorna regulatoria duplicada, complexa e contraditoria, dificultando o cumprimento tanto para empresas como para usuarios, e indo en contra do obxectivo europeo de simplificación normativa.

En particular, destacan que a industria publicitaria dixital xa se atopa fortemente regulada en aspectos como a publicidade personalizada, a protección de menores, o uso de datos sensibles, os requisitos de consentimento, os denominados dark patterns e o márketing de influencers.

A Comisión, pola súa banda, cre que o tempo das advertencias pasou e que fai falta unha lei centrada exclusivamente na equidade dixital desde a perspectiva do consumidor, non desde a lóxica dos mercados.

Os expertos do sector aseguran que a gran cuestión de fondo é se esta nova lei será verdadeiramente transformadora ou quedará nunha mera declaración nunha contorna saturada de marcos legais —DSA, DMA, AI Act, GDPR, EMFA, e agora a DFA—. Bruxelas ten claro que, se non actúa, córrese o risco de que empresas e plataformas continúen operando con asimetría de poder fronte a usuarios que apenas entenden en que están a consentir cando fan clic, nin que consecuencias teñen os deseños que os atrapan, nin como se determinan os prezos que ven en pantalla.