Israel debe deter os bombardeos sobre a Franxa de Gaza a partir deste venres. Esta é unha das poucas certezas que deixa o principio de acordo alcanzado entre Israel e Hamás. O presidente de Estados Unidos, Donald Trump, cualificou o pacto de "histórico" e precisou que inclúe "todos os mecanismos" para o intercambio dos reféns israelís pola excarceración duns 2.000 presos palestinos, a retirada parcial das tropas e a entrada de axuda humanitaria ao enclave.

Israel non concretou o alcance territorial da retirada do seu Exército nin os criterios de supervisión que garantan o intercambio de prisioneiros

O pacto foi celebrado por numerosos mandatarios europeos e internacionais, que o cualificaron como unha "esperanza" para Gaza. O secretario xeral da ONU, António Guterres, agradeceu a mediación ao presidente estadounidense e reclamou que se abra "unha vía política crible que conduza ao fin da ocupación". O acordo chega despois do ultimato lanzado a finais de setembro por Trump e Netanyahu desde a Casa Branca, cando presentaron o seu plan para Gaza.

As circunstancias lembran o cesamento do fogo de xaneiro de 2025 alcanzado baixo a mediación da administración Biden. Daquela pactáranse condicións similares (tregua, retirada e promesas de reconstrución), pero o proceso fracasou cando Netanyahu retomou os bombardeos o 19 de marzo e non cesaron até asasinar 66.000 gazatíes e deixar arrasado o enclave.

Prioridade aos reféns e baleiros do acordo

O núcleo do pacto vira ao redor da liberación dos israelís secuestrados por Hamás. Está previsto que regresen entre o sábado e o vindeiro luns, mentres que Israel se compromete a repregar as súas forzas cara a unhas liñas acordadas para facilitar o cesamento do fogo. Con todo, non se fixeron públicos nin o alcance territorial do repregamento nin os criterios de supervisión que garantan o cumprimento do intercambio.

"O pacto non ten elementos esenciais como a xustiza, a reparación e os mecanismos seguros de cumprimento", explica o director do Centro de Estudos Árabes Contemporáneos

Para Haizam Amirah Fernández, director do Centro de Estudos Árabes Contemporáneos (CEARC), o selado "non pode considerarse un acordo de paz" porque "carece de elementos esenciais como a xustiza, a reparación e mecanismos seguros de cumprimento". "Faltan moitos detalles cruciais e garantías e, coñecendo o historial do Goberno israelí, é plausible que utilice esas imprecisións para renovar a ofensiva", advirte.

Carlota García Encina, investigadora principal para EUA e Relacións Transatlánticas do Real Instituto Elcano, subliña que a prioridade para Israel é a recuperación dos secuestrados. "Unha liberación masiva de reféns permítelle mostrar a Netanyahu unha vitoria simbólica ao estar en risco político, xa que ten a súa popularidade polo chan cunhas posibles eleccións en 2026", engade.

"Os incidentes armados non están descartados"

Tras o anuncio do plan na Casa Branca, tanto Trump como Netanyahu lanzaron advertencias explícitas contra Hamás. Desde que "todo o inferno se desatará" se non aceptaban a que poderían ser "aniquilados" se se negaban ao acordo. Un ton coercitivo que marca o escenario inicial do pacto, segundo Haizam, no que se impón a expectativa de que o grupo islamita cargue coa culpa se algo sae mal.

"Israel pode alegar que Hamás incumpriu os imprecisos puntos do acordo e así xustificar un retorno bélico. Esa estratexia de colocar a responsabilidade do fracaso sobre o adversario xa se utilizou antes por parte doutros gobernantes israelís e do propio Netanyahu, por exemplo, co apoio de Trump en marzo de 2025", detalla.

"Washington debe asegurar que Israel cumpra os seus compromisos e sen esa vixilancia sostida o equilibrio romperá con facilidade"

A esta lóxica súmase a condición do desarmamento de Hamás, unha esixencia incluída no plan de Washington e Tel Aviv, pero sen mecanismos claros de execución e co rexeitamento dos islamitas. Non se detallou quen supervisará ese proceso, en que prazos nin baixo que condicións, o que deixa aberta a posibilidade de que devandito incumprimento, segundo Amirah, sirva como "detonante para renovar os ataques".

A investigadora do Real Instituto Elcano coincide en que a fraxilidade do pacto radica na falta de confianza entre as partes. "Aínda que o acordo se mediase en Exipto, eles non se viron as caras. Queda demasiado por definir e a posibilidade de pequenos incidentes armados non está descartada para os próximos días", incide.

Esta incerteza e falta de garantías, sinala García, sitúan toda a responsabilidade sobre Estados Unidos. "Washington debe asegurar que Israel cumpra os seus compromisos e sen esa vixilancia sostida o equilibrio romperá con facilidade", aclara a investigadora. A pesar das declaracións grandilocuentes do presidente estadounidense, as dúbidas, segundo a experta, céntranse en se a súa administración terá a capacidade e a paciencia para ese seguimento.

"Trump autoexclúese do Nobel da Paz"

O anuncio do acordo coincidiu coa véspera do Premio Nobel da Paz e na Casa Branca non ocultaron a súa intención de presentalo como un logro persoal de Trump. Desde hai meses, a súa contorna promove a candidatura do presidente co falso argumento de que "puxo fin a oito guerras", mesmo en escenarios onde non había un conflito declarado.

"O principal obxectivo de Netanyahu é manterse no poder e conservar a impunidade o máximo posible. Se lle cómpre retomará o masacre en Gaza"

A aspiración ao premio parece máis unha operación de imaxe que un recoñecemento real. "Trump autoexclúese do Nobel da Paz cando cambia o nome do Departamento de Defensa a Departamento de Guerra. Sempre acaba recorrendo á retórica do castigo ou ao uso da forza, polo que non hai coherencia entre o seu discurso bélico e a idea de mediación internacional", engade García. A analista tamén lembra que a súa política migratoria sitúao lonxe dos valores" que premian en Oslo.

Mentres o presidente estadounidense busca proxectarse como artífice da paz global, Netanyahu concéntrase na supervivencia do seu Goberno. A liberación dos reféns sérvelle para amortecer a presión dos seus socios ultradereitistas, que rexeitaron o acordo e ameazan con abandonar o Executivo se non se mantén a ofensiva contra Hamás. "O seu principal obxectivo é manterse no poder e conservar a impunidade o máximo posible, mesmo, se fai falta retomará o masacre en Gaza", conclúe Amirah.