A orixe do proxecto de Altri e Greenalia para instalar en Palas de Rei unha fábrica de celulosa soluble e fibra téxtil lyocell a partir deste produto está en Impulsa Galicia, a a sociedade fundada pola Xunta e Abanca para "apoiar a maduración" de proxectos que optasen aos fondos europeos Next Generation". Foi esa sociedade, que actualmente ten como presidenta do consello de Administración a María Jesús Lorenzana pola súa condición de conselleira de Economía, a que elixiu a compañía portuguesa tras o que anunciou como "negociacións minuciosas con catro grandes empresas de ámbito nacional e internacional".
A elección concretouse na sinatura dun pacto o 1 de outubro de 2021. Un "memorando de entendemento" cuxa existencia é pública dende o día en que foi rubricado, ao divulgalo a propia empresa a través dun comunicado oficial ao regulador dos mercados de valores de Portugal e tamén nunha nota informativa no seu web. Pero o seu contido concreto nunca foi divulgado.
En 2024 o BNG tentou sen éxito acceder a ese pacto a través do mecanismo do Parlamento que permite aos grupos políticos solicitar documentación en poder da Xunta, pero o Goberno negouse alegando que se trata de documentación "interna dunha sociedade privada", afirmación sustentada en criterios varias veces rexeitados polo Consello de Contas. Agora emprega argumentos semellantes para deixar o pacto con Altri tamén á marxe da lei de transparencia.
Como fixera para excluílo do control parlamentario, a Consellería de Economía defende que a Xunta non chega ao 50% dos dereitos de voto en Impulsa Galicia, a sociedade fundada canda a Abanca que elixiu a Altri, para xustificar que debe ser tratada como unha entidade privada allea á normativa de transparencia
O pasado febreiro, cando todo apuntaba a que o primeiro ditame ambiental da Xunta sobre o proxecto de Altri sería inminente -a declaración de impacto ambiental para a factoría acabou sendo asinada o 5 de marzo-, Praza.gal tramitou perante a Consellería de Economía unha petición, ao abeiro da lei de transparencia, para poder acceder ao devandito memorando de entendemento. O departamento gobernamental obviou o prazo legal dun mes para responder e non o fixo ata o pasado 31 de marzo, tras intervir na cuestión a Comisión da Transparencia de Galicia, dependente da Valedora do Pobo, tras un recurso deste xornal.
Nesa resposta, asinada polo secretario xeral técnico da Consellería, José Ramón Pardo, a Xunta evidencia que o memorando con Altri foi asinado por Impulsa Galicia, unha "sociedade mercantil de participación mixta" cun 40% nas mans da Xunta, un 38% dependente de Abanca, un 12% de Reganosa e o restante 10%, de Sogama. "Tendo en conta as estruturas societarias -agrega- a participación total da Xunta, incluíndo a participación indirecta a través de Sogama é do 48,02%".
Partindo destas cifras, Economía alega que o Goberno galego non supera o 50% de participación na empresa "determinado pola lei" nin tampouco ostenta máis da metade dos "dereitos de voto da sociedade". E por iso "non pode ser considerada sociedade mercantil pública autonómica" nin ser tratada como tal, polo que fica fóra "do ámbito subxectivo de aplicación da lexislación de transparencia" estatal e galega.
O Consello de Contas non comparte o razoamento de Economía e volve insistir en que a Xunta "posúe directamente o 40%" do voto en Impulsa Galicia "e o 10% de xeito indirecto" a través de Sogama, polo que chega á metade que fai preciso sometela ao control público
Abonda a Consellería que, atendendo á lei galega, "o concepto de información pública" se limita a "aquela elaborada ou adquirida" por persoas e entidades "no exercicio de funcións e tarefas públicas". Pero o pacto de Impulsa Galicia con Altri "ten carácter privado, pois se refire á actividade que desenvolve unha sociedade mercantil privada correspondente a actividades que desenvolve no mercado, ao referirse a negocios xurídicos formalizados con outra sociedade mercantil privada".
O departamento que dirixe Lorenzana, en síntese, deixa o pacto con Altri fóra da lei transparencia como antes o fixera do control parlamentario alegando razóns que non comparte o Consello de Contas. Para o ente fiscalizador das finanzas públicas galegas, a Xunta "debe arbitrar as medidas oportunas para transparentar" a "actuación financeira" de Impulsa Galicia e "sometela a control público". Porque, para o Consello si que debe ser tratada como unha sociedade de maioría pública.
Ao contrario que a Consellería, Contas si considera que a Xunta chega a reunir a metade dos votos en Impulsa Galicia. "Posúe directamente o 40% e o 10% de xeito indirecto" ao "ser a entidade dominante en Sogama", vén sinalando reiteradamente en informes pasados e tamén na fiscalización da entidades instrumentais autonómicas publicada este 1 de abril, correspondente a 2023.
Na fiscalización de 2023, que vén de publicar, Contas reitera que o Goberno galego debe "arbitrar as medidas oportunas para transparentar a actuación financeira" de Impulsa Galicia
O Consello de Contas vén considerando ademais que hai outros aspectos que "apuntalan o control público" de Impulsa Galicia, como "a súa localización en instalacións públicas" -as oficinas de Impulsa Galicia están na sede do Instituto Galego de Promoción Económica, un ente dependente da propia Consellería de Economía-. O mesmo sucede, creo, co "seu obxecto social e a súa incardinación en actuacións estratéxicas da política industrial da Xunta de Galicia e en proxectos prioritarios receptores de fondos públicos".
Neste sentido, no informe divulgado este pasado martes, Contas insiste en que "como accionista de referencia", a Xunta "debe arbitrar as medidas oportunas para transparentar a actuación financeira desta entidade". Trátase de que "sexa sometida a control, supervisión pública e rendición de contas".
