- DOCUMENTO | Inventario de material radioactivo nos océanos do Organismo Internacional da Enerxía Atómica (OIEA)
Non é, nin de lonxe, a primeira vez que os bidóns con refugallos radioactivos lanzados durante catro décadas por ata oito Estados á Foxa Atlántica, fronte ás costas de Galicia, están presentes no debate político do país. Non en van, no comezo da década de 1980 a implicación política e social galega foi determinante para, da man de Greenpeace, frear primeiro e lograr cancelar pouco despois esta agresión medioambiental.
En 2017 unha prolongada investigación de Praza.gal acreditou a inexistencia dun programa estable de supervisión desas arredor de 140.000 toneladas de refugallos nucleares guindadas nuns 220.000 bidóns de aceiro e formigón. Daquela, esa pescuda deste xornal chegou ao Parlamento de Galicia, ao Congreso dos Deputados e ao Parlamento Europeo con iniciativas que atoparon respostas como, en 2018, que o Goberno de España da época non vía necesario controlar eses residuos e que algo semellante consideraba a Comisión Europea malia, admitía, ignorar o seu estado.
Reiterados cuestionamentos coma os de Ana Miranda (BNG) e tamén os de daquela eurodeputado do PSOE José Blanco acabaron dando lugar, en 2021, a que a UE supervisase como o Goberno de España mide a radioactividade que chega ás costas galegas. A conclusión foi, naquel caso, que as autoridades españolas controlaban como deben posibles chegadas de radioactividade ao litoral, pero tamén admitiu a inexistencia de vixilancia regular sobre os vertidos.
Nas súas dúas primeiras semanas de expedición o proxecto francés Nodssum xa localizou máis de 1.800 bidóns a uns 500 quilómetros de Fisterra, nun punto onde entre 1977 e 1982 guindaron refugallos nucleares catro Estados europeos
Todo este contexto é imprescindible para entender a importancia do proxecto NODSSUM. É a misión do Centro Nacional da Investigación Científica (CNRS) que, dende mediados deste xuño e ata o vindeiro 11 de xullo, controla o estado de parte destes vertidos dende un dos puntos -foron ata unha ducia- do que foron guindados. Concretamente, dende a contorna, a uns 500 quilómetros de Fisterra, onde Bélxica, Reino Unido, Holanda e Suíza deixaron arredor de 50.000 toneladas de residuos nucleares entre 1977 e 1982.
Nas dúas primeiras semanas da que é a primeira das dúas expedicións do proxecto, os traballos permitiron xa localizar máis 1.800 bidóns. Así o revelaba o pasado sábado dende o buque da misión, o Atalante, o español Javier Escartín, xeólogo mariño da Ecole Normale Supérieure de Paris e un dos responsables dun proxecto que reavivou a cuestión tamén no eido político. Máis aínda despois de que, a pasada semana, a conselleira de Medio Ambiente, Ángeles Vázquez, dese en afirmar a pasada semana que soubo agora "pola prensa" da existencia deses vertidos, aínda que despois recuou ante o balbordo xerado.
A reacción política da Xunta ante os achados do proxecto NODSSUM consistiu, alén das controvertidas consideracións de Vázquez e a súa posterior rectificación, en reclamar información ao Goberno de España. O Executivo central, á súa vez, afirmou a través do seu delegado en Galicia, Pedro Blanco, que está "en contacto" coa expedición francesa e disposto a compartir con "transparencia" os seus resultados cando os transmita. Tamén para "tentar dar unha solución" se fose preciso.
O BNG reitera á Comisión Europea e ao Goberno de España a necesidade de elaboraren investigacións de seu. O PSdeG reclama ás autoridades comunitarias que lideren o control dos refugallos. O PP reacciona entre alusións á "sorpresa" e a petición de explicacións ao Executivo central
Ao tempo, no Parlamento Europeo, a nacionalista Ana Miranda reiterou á Comisión Europea a reclamación dun estudo propio "sobre o estado dos restos radioactivos depositados fronte á costa de Galiza", máis aínda tendo en conta que "a UE non cumpriu co seu traballo despois de que a Comisión incluíse" esta vixilancia "no programa de misións de verificación de 2020". No Congreso, o Bloque reclamou a través de Néstor Rego que o Goberno de España emprenda unha investigación de seu. "Resulta incomprensíbel e irresponsábe" que non o fixese cando xa pasaron "máis de corenta anos desde a finalización dos depósitos", advirte.
O eurodeputado do PSdeG, Nicolás González Casares, reiterou nunha carta á Comisión que lidere o control da "barbarie dos bidóns radioactivos". Por, entre outros motivos, ser unha cuestión que vai moi alén dun único Estado membro.
O PP, alén das consideracións da titular de Medio Ambiente na Xunta e da "sorpresa" manifestada dende o Congreso por quen durante 14 anos foi conselleira do Mar, Rosa Quintana, tamén anunciou unha nova pregunta no Parlamento Europeo. Os populares Francisco Millán Mon e Adrián Vázquez sinalan que preguntan ao executivo comunitario se "coñecía a existencia" da expedición francesa e cuestiónano polo seu "grao de coñecemento en torno á existencia de eventuais vertidos que puidesen ocasionar un aumento significativo nos niveis de radioactividade".
