A xustiza constatou hai dous anos que Monbus e Alsa se repartiron ilegalmente o mercado nas liñas de transporte regular e agora as sospeitas esténdense ao transporte escolar, prorrogado pola Xunta hai ano e medio
A Comisión Galega da Competencia vén de incoar un expediente sancionador "por posibles condutas relacionadas con prácticas anticompetitivas" no procedemento de contratación do transporte escolar por parte da Consellería de Educación a finais de 2021. O expediente ábrese cando eses contratos están a piques de rematar logo de que Educación os prorrogase a finais de 2023 malia reiterados incumprimentos. Ademais, o expediente de Competencia sobre un posible amaño no transporte escolar chega despois de que a xustiza constatase hai dous anos que Monbus e Alsa repartíranse ilegalmente o mercado nas liñas de transporte regular.
No marco da gran reestruturación das liñas de bus acometida pola Xunta nos últimos anos obrigada polo Tribunal Supremo, parte do transporte escolar pasou a ser prestado de xeito compartido coas novas liñas de transporte regular, mentres que outra parte seguiu sendo prestado en exclusiva pola Consellería de Educación.
O primeiro concurso convocado en 2020 para esas liñas de transporte escolar exclusivo acabou sendo anulado pola propia Xunta, que admitiu "erros" e "confusión considerable" nos seus pregos de condicións. O segundo concurso que convocou, por 93,4 millóns de euros para dous anos, un 15% máis de gasto que o primeiro, foi adxudicado a finais de 2021 nun proceso dividido en 57 lotes sobre o que agora Competencia vén de abrir o seu expediente sancionador.
Á espera do que agora resolva o departamento de Competencia da Xunta, varios dos 57 lotes daquel concurso recibiron recursos tanto administrativos como xudiciais. En cando menos catro casos, os catro adxudicados a unións de empresas dominadas por firmas do grupo Monbus, o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) concluíu, en sentenzas emitidas ao longo de 2023, que a Xunta non fixera cumprir a condición que ela mesma impuxera para que as adxudicacións non se concentrasen nunhas poucas empresas e fosen repartidas entre todo o sector.
O tribunal censurou que, pola contra, Monbus quixo "adulterar a licitación no seu proveito" e "dominaba" de forma "clara e incontestable" as adxudicacións. Por iso condenou á Xunta a volver atrás no procedemento de adxudicación e entregar os contratos deses catro lotes ás empresas que quedaran en segundo lugar.
[Nota de "rectificación e ampliación" de Monbus: As sentenzas do TSXG foron recorridas e segundo indica un representante legal de Monbus posteriormente o tribunal rectificou e ampliou a súa argumentación "anulando xa dúas das cinco sentenzas desfavorables orixinais", referentes aos lotes 45 e 51 do concurso. Segundo esta fonte, en marzo de 2024 o tribunal mudou de criterio e na súa sentenza máis recente "admitiu a defensa de Monbus ao constatar erros no cómputo de porcentaxes (incluíanse lotes non adxudicados) e a inaplicación da cláusula 8 do Prego (que exclúe do límite de oito lotes aqueles cun único licitador), confirmando que Monbus nunca excedeu dito límite". "Monbus presentou outros dous incidentes de nulidade (lotes 46 e 57) que seguen o seu curso, ao igual que os recursos ante a CGC, baseados nos mesmos argumentos xa recoñecidos polo TSXG", engade o representante legal de Monbus].
No caso do transporte regular, Competencia foi obrigada a actuar pola xustiza, que comprobou que Monbus e Alsa repartíranse o mercado de xeito ilegal
Os pronunciamentos iniciais do TSXG e incumprimentos reiterados de todo tipo constatados pola propia Xunta non impediron que a finais de 2023 Educación prorrogase todos os 57 contratos por outros dous anos máis. Fíxoo argumentando que estaban a funcionar "dun xeito adecuado pese a incidencias puntuais".
Agora, con esa prórroga a piques de rematar a finais deste ano, Competencia incoa expediente sancionador -coa denominación "S/2025 Unións Temporais de Empresas transporte escolar"- por posibles prácticas anticompetitivas no marco do concurso que entregou aqueles contratos. O departamento autonómico que debe velar polo libre mercado sinala que "as condutas consistentes en acordos entre competidores considéranse infraccións moi graves segundo a Lei 15/2007, podendo dar lugar a multas que alcanzan ata o 10% do volume total de negocios mundial do infractor" así como "tamén a prohibición para contratar coas administracións públicas".
Competencia non detalla se o expediente agora iniciado sobre o transporte escolar vén obrigado por algunha resolución xudicial previa. Iso foi o que pasou no caso das liñas de transporte regular adxudicadas pouco antes que o transporte escolar.
A Comisión Galega da Competencia, presidida polo ex-deputado popular Ignacio López-Chaves, rexeitara inicialmente analizar un posible amaño do mercado, como denunciaran tanto unha empresa prexudicada como a CIG. O caso chegou á xustiza e o TSXG estableceu que Monbus e Alsa repartíranse o mercado de xeito ilegal, sentenza que foi ratificada en outubro de 2023 polo Tribunal Supremo. Iso obrigou a Competencia a abrir un expediente sancionador, aínda en tramitación, que se estendeu a 19 empresas dos grupos de Monbus e Alsa.
