Velaí vai o 2019, velaí vén o 2020. Ás portas do derradeiro ano da década, o primeiro dos anos vinte, aproveitamos para botar un chisco a vista atrás e repasar os últimos doce meses da man da audiencia de Praza.gal. As informacións máis consultadas no noso xornal durante o ano que rematan amosan como o 2019 foi en Galicia un ano marcado polas convocatorias electorais -xerais en abril e novembro, e europeas e municipais, e maio-, pero tamén por movementos e mobilizacións sociais que racharon cos marcos clásicos e que, un ano máis, tiveron en boa medida rostro feminino.
Velaquí a vintena de novas máis lidas en Praza.gal durante o ano 2019. Repasamolas para irmos cara aos anos vinte.
1 | Galicia é xunto con Euskadi, Navarra e A Rioxa o único territorio sen deputados de Vox
Un dos grandes titulares da noite electoral do 10N foi o ascenso da formación de extrema dereita Vox ata tornar en terceira forza do novo Congreso. En Galicia esa suba tamén se produciu, pero sen chegaren a lograr representación parlamentaria.
A pequena aldea de Loureiro (Nogueira de Ramuín), duns 60 habitantes, celebrou a primeira manifestación da súa historia durante a mobilización feminista do pasado 8M.
3 | Os 11 campos de concentración franquistas en Galicia, o espazo dunha "estratexia de terror"
O xornalista Carlos Hernández presentou a súa investigación Los campos de concentración de Franco. O libro amplía notablemente o número de campos que ata agora se coñecían (os estudos máis fiables cifrábanos en 188) e afonda na súa historia e características.
A empresa só lles daba descanso en Nadal e Aninovo non pagaba as horas extra aos traballadores nin cotizaba por elas, acumulando unha débeda de 238.000 euros coa Seguridade Social
O comité intercentros da CRTVG advertiu en febreiro de que Marga Pazos foi "afastada" das tarefas de redactora por participar nas mobilizacións polos medios públicos, pola defensa da lingua e por denunciar o boicot da TVG á folga feminista. En xuño, un xulgado desestimou a súa demanda por este motivo contra a empresa pública.
6 | Onde me podo manifestar o 8M? Horarios e lugares das convocatorias
Tras do éxito da manifestación unitaria en Lugo, o movemento feminista preparou numerosas mobilizacións por todo o país durante a xornada da folga feminista do 8 de marzo.
Ao fío da publicación do seu disco Rabia ao silencio, conversamos con Sés sobre o seu traballo, o país e a vida. Explicounos os detalles dun disco no que achega aos máis novos -e non só- unha serie de cancións de autor, populares e folclóricas vinculadas a distintos movementos sociais e políticos do século XX. Sés respondeu como fala ela sempre: directa, coas cousas claras e sen medo a dicir o que pensa.
8| A 'Guía dos elementos químicos' non se poderá usar na ESO pola prohibición de impartir a materia en galego
A principios de ano presentábase a nova versión en galego da Guía dos elementos químicos, unha completa publicación que, paradoxalmente, está vetada nas aulas galegas de Secundaria. A causa é que o vixente decrego "do plurilingüismo" estipula no seu artigo sétimo o Decreto que se impartirán en castelán na ESO "as materias de Matemáticas, Tecnoloxías e Física e química"
“Este día marca un antes e un despois.... E só é o principio”. Así reflexionaban o pasado maio diversas participantes na inédita mobilización contra a eventualidade e precariedade no Sergas durante as probas do concurso oposición de enfermaría celebradas en Silleda. O enorme pavillón para a celebración dos exames quedou tinguido polo negro co que vestiron milleiros dos participantes como forma de visibilizar unha loita contra as “pésimas condicións de traballo” no sistema sanitario público galego.
É difícil pensar nun movemento social e político que sexa quen de facer historia dúas veces en doce meses na Galicia da segunda década do século XXI. Nun movemento que non sexa o feminismo. Como xa sucedera en 2019, o movemento feminista desbordou o 8M en rúas e prazas de vilas e cidades galegas.
11 | A ONU avalía por primeira vez en Galicia a discriminación do galego
O relator da Oficina do Alto Comisionado da ONU para os Dereitos Humanos visitou Galicia para recoller información sobre a vulneracion dos dereitos lingüísticos
12 | 'Un violador no teu camiño' resoou na Praza do Obradoiro nunha espectacular acción colectiva do feminismo
"Estamos coa adrenalina subida. Este é un canto colectivo que nos axuda a todas a estar máis fortes e a sentirnos parte dunha referencia común", explicaron as impulsoras na capital galega desta iniciativa, que se estende por todo o mundo.
O que arde, o terceiro filme de Oliver Laxe, presentouse en maio no Festival de Cannes dentro da sección competitiva Un certain regard. A longametraxe convértese na primeira película que se proxecta en lingua galega no prestixioso festival francés. Dende aquela, o seu éxito seguiu a medrar e en novembro logrou alzarse como o filme en galego máis visto da historia en salas comerciais.
Tivo que ser un 18 de xullo, o deste 2019, cando só a vellez puido derrotar a Consuelo Rodríguez López, Chelo, a última guerrilleira antifranquista galega. Exiliada desde había 70 anos en Francia, alí faleceu, na illa de Ré, xusto cando se cumprían 83 do golpe fascista cuxa represión levou por diante boa parte da súa familia e tras a que ela se uniu á loita contra o franquismo.
Miguel Uclés é presidente da Plataforma de Bombeiros Públicos de Galicia. En outubro desprazouse a Madrid xunto a milleiros de compañeiros de Galicia e doutros territorios para reclamar un servizo público de calidade e unha “lei marco” que regule todos os profesionais do Estado. A xornada reivindicativa acabou mal para este traballador do parque vigués, que foi agredido por un grupo fascista entre insultos e berros como “puto independentista”.
16 | 85 barcos pesqueiros galegos, listos para recoller plásticos no mar para a súa reciclaxe
Case un cento de barcos pesqueiros de arrastre dos portos da Coruña, Celeiro, Burela e Corme participaron na iniciativa “Upcycling the Oceans”, un proxecto que busca recuperar residuos presentes no mar para reciclalos, dándolles novos usos na industria téxtil. 14 das embarcacións pertencen ao porto da Coruña, 7 ao de Burela, 50 ao de Celeiro e os 14 restantes ao de Corme, sumando un total de 1.380 mariñeiros
17 | Por que case non hai bandeiras azuis nas praias vascas?
Galicia ten este ano o menor número de bandeiras azuis da última década, un total de 107, unhas 24 menos que hai catro anos. Nos últimos anos foron varios os concellos galegos que comezaron a renunciar a esta distinción privada. Por exemplo Nigrán, que se uniu a varias localidades da ría de Arousa (O Grove, Ribeira, A Pobra ou Rianxo) ou a Barreiros. Este movemento de retroceso das bandeiras azuis non é exclusivo de Galicia e de feito está a ser moito máis intenso noutros territorios, especialmente o País Vasco
O centro de Santiago volveu ateigarse a comezos de febreiro contra a política sanitaria de Feijóo. Milleiros de persoas encheron as rúas -e a praza da Quintana no final- contra os "recortes", a "privatización" e a "deterioración" da sanidade pública, golpeada por conflitos e protestas en todos os seus ámbitos, sobre todo nos últimos meses. As persoas mobilizadas non pasaron por alto que, ao mesmo tempo, Feijóo participaba nunha manifestación convocada polo PP e Ciudadanos en Madrid, á que se sumou Vox, para rexeitaren un suposto risco de ruptura de España.
A cantante, actriz e presentadora Fátima Pego adoita divulgar a través das redes sociais mensaxes contra a violencia machista e a prol da igualdade de xénero. O pasado agosto, a estas mensaxes engadiuse unha en primeira persoa,a da denuncia de acoso machista que ela mesma estaba a sufrir a través da súa conta de Instagram, onde normalmente comparte diversas imaxes da súa actividade profesional na orquestra Panorama e na Televisión de Galicia.
20 | Os problemas da Xunta para cubrir baixas de enfermaría durante as oposicións constatan a escaseza de persoal fixo
O Sergas tivo serias dificultades para cubrir as baixas do domingo 12 de maio pola asistencia da maioría do persoal de enfermaría ás oposicións. Xusto o que denunciaban moitas das enfermeiras participantes no proceso selectivo.
